Elit sporcularda hedef yöneliminin, temel psikolojik ihtiyaçlar ile başarısızlık korkusu üzerine etkisi

Abstract

Bu araştırma, farklı branşlarda görev alan elit sporcuların hedef yönelimi, temel psikolojik ihtiyaçlar ile başarısızlık korkusunun çeşitli değişkenler açısından incelenmesi ve bu değişkenler arasındaki farklılığın ortaya koyması amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini, 2016-2017 yılında Türkiye’nin farklı bölgelerinde yeralan farklı branşlardaki elit sporcular oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini oluşturan toplam elit sporcu sayısı (n=521) bunların (378) erkek, (173) ise kadından oluşmaktadır. Örneklemi oluşturan elit sporcular tesadüfi örneklem yöntemiyle seçilmiştir. Araştırmada veri toplama araçları olarak, Deci ve Ryan (2000) tarafından geliştirilen Kesici, Üre, Bozgeyikli ve Sünbül (2003) tarafından Türkçeye uyarlanmış olan Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği, Conroy (2001) tarafından geliştirilip, Conroy, Willow ve Metzler (2002) tarafından güncellenen ve Kahraman ve Sungur (2016)tarafından Türkçe’ ye uyarlanan başarısızlık korkusu ölçeği ile Duda (1989; 1992)tarafından geliştirilen ve Toros (2004) tarafından Türkçe’ ye uyarlanan Sporda Görev ve Ego Yönelim Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde, normal dağılım gösterip göstermediğini test etmek için Kolmogorov-Smirnow testi yapılmış, verilerin normal dağılmadığı saptandığından dolayı non-parametrik testler kullanılmıştır. Alt problemlere bağlı olarak verilerin çözümlenmesinde yüzde, frekans, aritmetik ortalama, standart sapma, Mann-Whitney,Kruskal-Wallis testi, korelasyon analizi uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, elit sporcuların cinsiyet değişkenine göre sporcuların başarısızlık korkusu alt boyutları açısından, yaş değişkenine göre başarısızlık korkusu, temel psikolojik ihtiyaçlar ve hedef yönelimleri alt boyutları açısından, eğitim düzeyi değişkenine göre temel psikolojik ihtiyaçlar ve başarısızlık korkusu alt boyutları açısından, branş farklılıkları (temaslı ve temassız) değişkenine göre temel psikolojik ihtiyaçlar ve başarısızlık korkusu alt boyutları açısından, elde edilen derece değişkenine göre temel psikolojik ihtiyaçlar ve başarısızlık korku alt boyutları açısından, deneyim yılı değişkenine göre başarısızlık korku alt boyutları açısından, gelir durumu değişkenine göre temel psikolojik ihtiyaçlar alt boyutları açısından ve sporcuların performans değerlendirmesi değişkenine göre temel psikolojik ihtiyaçlar ve hedef yönelimi alt boyutları açısından anlamlı farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Fakat elit sporcuların ulusal ve uluslararası millilik düzeyleri ve millilik sayısı değişkenleri dikkate alındığından temel psikolojik ihtiyaçlar, hedef yönelimi ve başarısızlık korkusu alt boyutları açısından herhangi anlamlı farklılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcıların cevaplamış olduğu ölçek maddeleri dikkate alındığında temel psikolojik ihtiyaçlar, hedef yönelimi ve başarısızlık korkusu alt boyutları arasında korelasyon yapıldığından anlamlı düzeyde ilişkiler olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

This study was carried out with the aim of analysing goal orientation, basic psychological needs and fear of failure of elite sportsmen in different branches in terms of various variables, and with the aim of revealing the differences among these variables. The sample of the research consisted of elite sportsmen in different branches and in different regions of Turkey in 2016-2017 academic year. Total number of the sportsmen in the sample was 521, 378 of whom were males and 173 of whom were females. The sportsmen in the sample were selected randomly. Basic Psychological Needs Scale which was developed by Deci and Ryan (2000) and adapted into Turkish by Kesici, Üre, Bozgeyikli and Sünbül (2003); Fear of Failure Scale which was developed by Conroy (2001), revised by Conroy, Willow and Metzler (2002) and adapted into Turkish by Kahraman and Sungur (2016); Task and Ego Orientation in Sport Scale that was developed by Duda (1989; 1992) and adapted into Turkish by Toros (2004) were used as data collection tools. For data analysis, Kolmogorov-Smirnow test was employed to test weather the data showed normal distribution; and non-parametric tests were warranted since the data did not follow normal distribution. Percentage, frequency, arithmetic mean, standard deviation, Mann-Whitney, Kruskal-Wallis test and correlation analysis were used in data analysis based on sub problems. According to the results of the study, there was significant difference in terms of fear of failure sub-dimension regarding gender variable of elite sportsmen; fear of failure in terms of age variable; in terms of basic psychological needs and goal orientation subdimensions; in terms of basic psychological needs and fear of failure regarding level of education; in terms of basic psychological needs and fear of failure regarding branch differences (contact and contact-free) variable; in terms of basic psychological needs and fear of failure regarding obtained degree variable; in terms of fear of failure regarding seniority; in terms of basic psychological needs regarding income-status, and iv in terms of basic psychological needs and goal orientation regarding performance assesment of the sportsmen. However, there was no significant difference regarding sub-dimensions of basic psychological needs, goal orientation and fear of failure since variables of national and international nationality levels and numbers of the elite sportsmen were taken into consideration. When the responses that the participants gave for the items in the scales were considered, it was concluded that there was significant relations among sub-dimensions of basic psychological needs, goal orientation and fear of failure because of correlation.