Mütercim Asım Efendi' nin “Merahu'l-Meâli” adlı eseri ve kelâmi görüşleri

Abstract

XVIII. asrın ikinci yarısı ile XIX. asrın ilk çeyreğinde yaşamış olan Mütercim Âsım Efendi; lügatçılığı, tarihçiliği ve kelâmî yönü ile temâyüz etmiş son dönem Osmanlı devlet adamlarından birisidir. Âsım Efendi, İlmiye sınıfına mensup olup müderrislik ve vak’anüvislik gibi vazifelerde bulunmuş, yazmış olduğu telif ve tercüme eserleriyle devrinin önemli simaları arasında yer almıştır. Bu çalışmada, Âsım Efendi’ye ait olan Merahu’l-Me‘âlî isimli eserin incelenmesi ve transliterasyonunun yapılması hedeflenmektektedir. Ayrıca eserde yer alan konuların islam kelâm geleneğindeki yeri ve bu bağlamda müellifin kelâmî görüşleri nazara verilecektir. Çalışmanın ilk bölümünde müellifin hayatı, ailesi, resmi görevleri, hocaları, telif dönemine uzanan ilmî kişiliği ve eserleri kronolojiye uygun olarak ele alınacaktır. İkinci bölümde, Âsım Efendi’nin kelâmî görüşleri ve Merahu’l-Me‘âlî’de yer alan kelâm konuları incelenecektir. Üçüncü bölümde ise müellif nüshası esas alınarak farklı nüshalara kıyasla metnin kritiği ve transliterasyonu yapılacaktır. Ekler bölümde yer alan bilgilerde ise Merahu’l-Me‘âlî’nin yazma ve matbu nüshaları, Âsım Efendi’nin hazîresi ve mührüne yer verilecektir.

Mutercim Âsim Efendi, who lived in the second half of the XVIII. century and in the first quarter of the XIX. century, is one of the late Ottoman statesmen, who have been come to the fore with by his “lügatçılık” “historiography” and “Theological thoughts”. Âsım Efendi, who belongs to the class of the “ilmiye”, has been found in positions as “müderrislik” and “vak’anüvislik”, has taken place among the important figures of his period with his copyright and translation works. In this work, it is aimed to examine and transliteration the work named as Merahu’l-Me‘âlî belonging to Âsım Efendi. In addition, the place of the subjects in the work of Islamic wisdom and in this contex the Theological thoughts of the author will be given. In the first part of the work, the author's life, family official duties, professors, scientific personality and Works dating back to the copyright period will be handled in accordance with the chronology. In the second part, Âsım Efendi's overall Theological thoughts and Theological thoughts in Merahu’l-Me‘âlî will be examined. In the third section, based on the manuscripts the criticism and transliteration of the text will be done compared to the different manuscripts. The information in the appendix will include the writing and printed copies of Merahu’l-Me‘âlî, the seal and the family cemetery of Âsım Efendi.