Tarihi süreçte Muşa’şa’lar

Abstract

XV.Yüzyıl Huzistan ve Irak-ı Arab’ın güney doğusu sırasıyla Timurlu, Karakoyunlu, Ak- koyunlu ve Safevîlerin hakimiyet bölgesidir. Devlet yöneticileri kendilerine alternatif olarak gördükleri Muşa’şa’lar ve onlar ile benzer özellik taşıyan diğer aşırı Şiî ve tasavvufî hareketlerin isyanlarını bastırmak için uğraşmış vermişlerdir. Bu hareketler içerisinde Muşa’şa’lar bazen bağımsız, bazen ise vassal olarak Huzistan ve Irak-ı Arab bölgesinde varlıklarını sürdürmüşlerdir. Çeşitli dönemlerde merkezi otoriteyi elinde tutan yönetimle anlaşmazlıklar içerisine giren Muşa’şalar varlıklarını uzun bir süre yarı özerk bir şekilde, mevcut güçleri tedirgin etmekten öteye gidemezken hâkimiyet alanlarını genişletememişlerdir. Mahalli bir oluşum olarak ortaya çıkan Muşa’şa’lar devletleşme sürecinde ciddi mücadeleler vermiştir. Bu makalede, Huzistan ve Irak-ı Arab’ın güney doğusunda ortaya çıkan halk tabanlı batınî ve sufîyane din hareketlerinden biri olan Muşa’şa’ların kendilerine karşı yapılan tüm baskı ve otoriter güçlere karşı verdiği varlık mücadelesini dönem kaynakları taranarak siyasî açıdan genel değerlendirmesi yapılacak, mev- cut iktidar ile ilişkisi sorgulanmaya çalışılacaktır. Ayrıca tarihi süreçte XV. Yüzyıl ve sonrasında oynadığı rol ve bölgeye bıraktığı etki üzerinde durulacaktır.

In the 15th century, Khuzestan and south-eastpart of Arabian, Iraq was the dominating region for Timurids, Qaraquyun, Aqquyun Turcomans and Safevid srespectively. Govern- ment authorities struggled against there bellions of Musha‘sha’iyyah, which they see their alternative and those of Shia and sufistic movements that have the same characteristics with Musha‘sha’iyyah. Among these movements, Musha‘sha’iyyah succeeded in surviving in Khuzestan and Arabian regions of Iraq sometimes through rebellions and sometimes as vassal. Musha’sha’iyyan are entering into disputes with management holding the central au- thority at various times, the presence of a semi-autonomous manner for a long time, to upset the existing power has expanded its sphere of dominance. This article will generally evaluate the existence fight of Musha‘sha’iyyah, which is one of the esoteric and sufistic religious gras sroots movement soccurring in Khuzestan and south-eastpart of Arabian Iraq against pres- sure anda uthoritarian powers on them, through literature review of there levan tperiod.Also, The role will focus on the impact century and later and left the area in the 15th centur