H.994 (M.1586) yılı Kıbrıs Ruznâmçesi (Bütçesi) üzerine bir inceleme

Abstract

Osmanlılar, 1570-1571 yıllarında Kıbrıs adasını feth ettikten sonra klasik uygulamalarına sadık kalarak 1572 yılında bir tahrir gerçekleştirdiler. 1572 yılında yapılan bu tahrir 64 numaralı defter olarak Kuyûd-ı Kadîme (Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü) Arşivi'nde saklanmakta olup tıpkıbasımı da yine bu kurum tarafından yapılmıştır. Osmanlılar Kıbrıs Adasını feth ettikten sonra yaklaşık 7 yıl adada timar sistemini uygulamadılar. 1577 yılına kadar ada gelirleri Mukataa olarak düzenlendi ve iltizam ya da emanet yoluyla işletildi. Bu çalışmada değerlendirilecek olan maliye kayıtları adada timar sisteminin de dâhil olduğu klasik Osmanlı düzenin kurulduğu döneme ait bilinen ilk bütçedir. Bir başka deyişle fethin 15. yılına ait bir belgedir. İlgili kayıtlardaki ada gelirleri ve giderleri Prof. Dr. Halil Sahillioğlu tarafından yayımlanmış olan 1572 bütçesiyle karşılaştırılacak, gelinen nokta hakkında bir değerlendirme girişiminde bulunulacak ve Kıbrıs mukataaları ayrıntılı olarak incelenecektir.

Having conquered the Cyprus, the Ottomans implemented their classic tahrir system and wrote the whole villages, cities and revenue sources of Cyprus. This register numbered 64 has been preserved in Kuyûd-ı Kadîme Archives in Ankara and it was published by the same Archives, as facsimile. One of the classic systems of the Ottoman was timar but it was not put into effect in Cyprus immediately and the mukataa system was implemented about seven years until 1577, when the timar system began to implement in Cyprus. In this paper, it will be evaluated the Cyprus budget dated 1586 and compared with the first Cyprus budget dated 1571 published by Prof. Dr. Halil Sahillioğlu. For the time being, the budget of 1586 is the first budget of Cyprus after the timar system was implemented in Cyprus. In addition to this, the mukataas in Cyprus will be studied. The evidence used is derived principally the documents of the Ottoman Archives of Topkapi Palace in Istanbul.