Kıbrıs Hala Sultan Tekkesi şeyhleri üzerine bir araştırma (1570-1878)

Abstract

Ümmül Haram bint-i Milhan ile Urva bin Sâbit Kıbrıs’ta mezarları olduğu bilinen iki sahabedir. Osman Turan’a göre, Hicri 10. yüzyılda Kıbrıs’a gelen Arap Seyyahı Herevî hem Ummül Haram’ın mezarını hem de bir kilise duvarında bulunan taş kitabede “burası Hicri 29 yılı Ramazanında (650 Mayıs) ölen Urva bin Sâbit’in kabridir” ifadesini okuduğunu yazmıştır.1 Ümmül Haram’ın Kıbrıs’ta şehit olmasıyla ilgili bilgi veren erken dönem İslâm kaynaklardan birisi Fütûhu’l Büldân’dır. Söz konusu esere göre Müslümanların Kıbrıs’a düzenledikleri Birinci Kıbrıs Seferi sırasında gemiden çıkarak bir hayvana bindirilen Ümmül Haram, hayvanın tökezlemesi sonucunda düşerek şehit olmuştur. Mezarı Kıbrıs’ta olup türbesi Saliha Kadın Türbesi adıyla bilinir.2 H.1312 (M.1894-95) yılında Lefkoşa’da yayımlanan Kıbrıs Tarihi adlı eserin yazarı Zîver, Ümmül Haram’ın Kıbrıs’ta bindiği hayvandan düşerek şehit olmasını “bir mucize-i peygamberi”nin vücut bulması olarak değerlendirmekte ve Tuzla civarındaki türbesinin Hala Sultan adıyla bir ziyaret yeri haline geldiğini, bazen Ümmühan ve bazen de Ümmül Haram isimleriyle anıldığını belirtmektedir.3 1955 yılında Lefkoşa’da basılan Hala Sultan Tekkesi adlı kitabın yazarı Abdurrahman Zapsu’ya göre İstanbul’daki Eyüp Sultan İslâm âlemi için ne kadar değerliyse, Kıbrıs’taki Hala Sultan da öyle kıymetlidir.4 Larnaka’daki Hala Sultan Tekkesi/Türbesi Osmanlı döneminde Kıbrıs’a gelen yabancı seyyahların da dikkatini çekmişti.