Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Osmanlı müelliflerinin mezhep algısı

Abstract

Çalışmamızın giriş kısmı ve birinci bölümlerinde Osmanlı Devleti'nin son dönemi ile Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında, müelliflerin yaşadığı dönemin sosyo-kültürel ve siyasi olayları gözden geçirildi. Avrupa'da meydana gelen modernleşmenin İslam dünyasındaki ıslahat hareketlerini tetiklediği ve bu çalışmaların özellikle Osmanlı Devleti ile birçok İslam ülkesinde yeni fikir ve kurumları ortaya çıkardığından söz edildi. Dönemin önemli şahsiyetleri olan müelliflerin yaşadıkları çevre hayat tarzları, eğitimleri ve bilgi birikimleri yazdıklarının anlaşılmasında etkili olmuştur. İkinci bölümde Namık Kemal, Ahmet Cevdet Paşa, Giritli Sırrı Paşa, Şehbenderzade Ahmet Hilmi, Şeyhülislâm Musa Kazım Efendi, Mehmet Said Halim Paşa, Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, Celal Nuri İleri, Ahmet Ağaoğlu, İsmail Hakkı İzmirli, Mustafa Sabri Efendi, Şemseddin Günaltay, Said Nursi'nin itikadî İslâm mezheplerine bakışı ve değerlendirmeleri hakkında bilgi verildi. Ayrıca müelliflerin kısaca hayatları, eserleri, ilmi araştırmaları, İslam tarihi kaynaklarından istifade edilerek itikadî İslam mezhepleri hakkındaki beyanları ortay konmaya çalışıldı.

In the indroduction and the first chapters of the argument, the socio-cultural and political events of the late period when the authours live, were reviewed, in the last term of the Ottoman Empire and the first term of the Turkish Republic. It was mentioned that the modernization taken place in Europe, stimulated the restructuring movement and these studies emerged the new ideas and institutions in sevaral İslamic countries, especially in Ottomon Empire. The authours of the period were precious people so it was taken into consideration that education, knowledge and their life style hard influence on understanding their writings. The second chapters, Namık Kemal, Ahmet Cevdet Paşa, Giritli Sırrı Paşa, Şehbenderzade Ahmet Hilmi, Şeyhülislâm Musa Kazım Efendi, Mehmet Said Halim Paşa, Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, Celal Nuri İleri, Ahmet Ağaoğlu, İsmail Hakkı İzmirli, Mustafa Sabri Efendi, Şemseddin Günaltay, Said Nursi's point of views and evaluations of the Islamic sects. It was mentioned about the author's statements about the creed İslamic sectc, by searching the authors biyographies, work, scientific researches and İslamic history resources.