| dc.contributor.advisor | Demir, Hiclâl | |
| dc.contributor.author | Ümütlü, Selim | |
| dc.date.accessioned | 2019-11-04T13:03:16Z | |
| dc.date.available | 2019-11-04T13:03:16Z | |
| dc.date.issued | 2018 | en_US |
| dc.date.submitted | 2018-01-29 | |
| dc.identifier.citation | Ümütlü, S. (2018). Bir Kur'an-ı Kerim kıssasının romana dönüşümü: Yusuf Kıssası örneği (Yüksek Lisans Tezi). | en_US |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/11491/4985 | |
| dc.description.abstract | Kur'an-ı Kerim kıssaları, anlatılan olaylar ve kişiler aracılığıyla insanlığa ibretlik örnekler sunar. Bu kıssalarda anlatılan müspet ya da menfî duygular insana aittir ve evrenseldir. Bizzat Kur'an tarafından kıssaların en güzeli olarak nitelenen Yusuf Kıssası, gerek tahkiye unsurlarının mükemmelliği gerekse alınacak ibretlerin çeşitliliği açısından şair ve yazarların ilgisini çekmiş; yüzyıllar boyu birçok edebî eserin oluşumuna ışık tutmuştur. Yusuf Kıssası, Tevrat'ta kabile merkezli ve detaylı bir anlatımla ifade edilirken Kur'an'da tevhid merkezli ve özlü bir anlatım tercih edilmiştir. Kur'an tefsirlerinde ise kıssada olmayan birçok olay çeşitli râvilere dayandırılarak zikredilmiştir. Mesnevi şairleri, Kur'an'da anlatılan olayların yanında, tefsirlerde geçen olayları da eserlerine alarak Allah'ın mutlak hâkimiyetini anlatan kıssayı, merkezinde aşk olan bir anlatıya dönüştürmüşlerdir. Kıssa, romanın imkânlarıyla ifade edilirken anlatıya gelenekte bulunmayan yeni olaylar dâhil edilmiş ve metinlerarası unsurlarla anlatının anlam katmanları genişletilmiştir. | en_US |
| dc.description.abstract | The stories of the Quran, present humanity exemplary incidents through events and persons. Positive or negative emotions narrated in this stories is that they belong to human and they are universal. The Story of Joseph described by Quran "the most beautiful of stories" draws attentions of poets and authors in terms of both its perfection of the narrative elements and its various exemplary events. The story has lighted the way for creating a lot of literary work throughout centuries. The Story of Joseph is narrated as tribe-centered in Torah but in Quran it is is narrated in a oneness-centered and more laconic way. On the other hand in tafsirs of Quran a lot of events which don't exist in Quran are adverted based upon narrators. Mathnawi poets transform the story which narrates God's absolute dominance into a love centered narration by including various events in tafsirs beside the events narrated in Quran. While the story is being narrated within the conditions of the novel, new events which didn't exist in tradition has been added to the narration and semantic stratum has been expanded by means of intertextual elements. | en_US |
| dc.description.abstract | Mesnevi | en_US |
| dc.description.tableofcontents | ÖZET--i ABSTRACT --.ii İÇİNDEKİLER--iii KISALTMALAR --iv ÖN SÖZ--vi GİRİŞ --.1 BİRİNCİ BÖLÜM KURAMSAL ÇERÇEVE İLE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR 1. METİNLERARASI İLİŞKİLER KURAMI --.4 2. METİNLERARASI İLİŞKİ YÖNTEMLERİ --10 2.1. Ortakbirliktelik İlişkileri --..10 2.1.1. Alıntı ve Gönderge --10 2.1.2. Gizli Alıntı (Aşırma) --11 2.1.3. Anıştırma--.12 2.2. Türev İlişkileri --.12 2.2.1. Yansılama (Parodi) --12 2.2.2. Alaycı Dönüştürüm--13 2.2.3. Öykünme(Pastiş)--.14 2.2.4. Ana Metinlerin Ciddi Düzende Dönüşümü--.15 2.2.5. Klişe-Basmakalıp Söz --.16 2.2.6. Anlatı İçinde Anlatı--17 3. METİNLERARASI İMGELER --17 3.1. Palempsest --..17 3.2. Kolaj --.18 3.3. Yeniden yazma --18 4. METİNLERARASI KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ --19 v İKİNCİ BÖLÜM YUSUF İLE ZÜLEYHA ANLATILARININ KAYNAKLARI 1. TEVRAT'TA HAZRET-İ YAKUP VE YUSUF KISSASI --24 2. KUR'AN-I KERİM'DE YUSUF KISSASI--.30 3. KUR'AN-I KERİM VE TEVRAT ANLATIMLARI ARASINDAKİ FARKLAR ..39 3.1. Olay Akışı --39 3.1.1. Yusuf'un Çocukluğunda Rüya Görmesi --39 3.1.2.Yusuf'un Kuyuya Atılması ve Bir Kervana Satılması --..40 3.1.3. Yusuf'u Mısır Azizi'nin Satın Alması ve Sonrasında Yaşananlar 41 3.1.4. Yusuf'un Zindandaki Mahkûmların Rüyalarını Yorumlaması ..44 3.1.5. Yusuf'un Firavun'un Rüyasını Yorumlaması --45 3.1.6. Yusuf'un Kardeşlerinin Mısır'a Gelmesi --.46 3.1.7. Kardeşlerin Hırsızlıkla Suçlanması ve Bünyamin'in Alıkonulması 48 3.1.8. Yusuf'un Kimliğini Açıklaması ve Yakup'un Mısır'a Gelişi --49 3.2. Kişiler --..51 3.2.1. Yakup --..51 3.2.2. Yusuf --51 3.2.3. Yusuf'un Kardeşleri --..52 3.2.4. Aziz/Potifar ve Karısı --..53 3.3. Zaman --54 3.4. Mekân --.54 3.5. Karşıtlık İfade Eden Unsurlar-- 55 3.6. Değerlendirme--56 4. YUSUF KISSASI'NIN TARİHSEL GERÇEKLİĞİ --.60 5. KUR'AN-I KERİM TEFSİRLERİNDEKİ YORUM FARKLILIKLARI 63 5.1. Yusuf'un Köle Olarak Satılması --.64 5.2. Yusuf'un Evlatlık Olarak Alınması --.64 5.3. Yusuf'un Aziz'in Karısına Meyletmekten Korunması --..65 5.4. Kadının Ailesinden Birinin Şahitlik Yapması --66 5.5. Aziz'in Karısının Yusuf'a Âşık Olması --67 5.6. Yusuf'un Aziz'e/Aziz'in Karısının Yusuf'a Yokluğunda İhanet Etmemesi ..67 5.7. Kur'an'da Geçmeyip Tefsirlerde Geçen Bazı Detaylar --69 vi 6. TÜRK İSLAM EDEBİYATINDA YUSUF U ZÜLEYHA MESNEVİLERİ ..70 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KONUSUNU YUSUF KISSASI'NDAN ALAN ROMANLARIN İNCELENMESİ 1. TANITIM --73 1.1. Yûsuf ile Züleyha Kalbin Üzerinde Titreyen Hüzün (N. Bekiroğlu) .74 1.2. Aşkın Zamiri Yusuf ile Züleyha (H.İ. Polat) --.75 1.3. Aşkın Meali I Yusuf ve Züleyha (S.Yağmur) --75 1.4. Her Gece Hece Hece Sayıklanan Sevgili Yûsuf ile Züleyha (A. Koçin)..75 1.5. Aşk-ı Züleyha Sabr-ı Yusuf (M. Koçak)--76 1.6. Yusuf ve Züleyha (C. Mutlu) --..76 1.7. Züleyha (Z. Bulduk) --..76 1.8. Zindandan Saraya Hz. Yusuf (M. Çakmak) --.77 1.9. Kuyu (R. Özdenören) --.77 2. YAPI UNSURLARI --..78 2.1. Olay Örgüsü --78 2.1.1. Yakup, Evlilikleri ve Kenan'a Dönüşü --..79 2.1.2. Yusuf'un Rüyası ve Kardeşlerinin Kıskançlıkları --.81 2.1.3. Kardeşlerinin Yusuf'u Kuyuya Atmaları ve Kurdu Suçlamaları ..82 2.1.4.Yusuf'un Bir Kervana Satılması ve Mısır'a Götürülmesi --83 2.1.5. Züleyha'nın Rüyası ve Yusuf'a Âşık Olması --.84 2.1.6. Züleyha'nın Yusuf'tan Murat Almak İstemesi --.85 2.1.7. Mısırlı Kadınların Ellerini Kesmeleri ve Yusuf'un Zindana Atılması ..88 2.1.8. Züleyha'nın Manevi Olarak Yükselmesi ve Hakk'ı Bulması .89 2.1.9. Yusuf'un Zindandaki Hâli ve Rüya Yorumları --93 2.1.10. Yusuf'un İkbali ve Züleyha'nın Vuslatı--95 2.1.11. Yusuf'un Ailesine Kavuşması --.99 2.2. Kişiler --101 2.2.1. Aslî Kişiler --101 2.2.1.1.Yusuf --..101 2.2.1.2. Züleyha --..103 vii 2.2.1.3. Yakup --106 2.2.2. Yardımcı Kişiler --..107 2.2.2.1. Yusuf'un Kardeşleri --.107 2.2.2.2. Aziz Kıtfir/Kutfir/Kuteyfer/Potifar --..108 2.2.2.3. Cebrail --109 2.2.2.4. Malik/Amir/Lahitar --.109 2.2.2.4. Firavun ve Karısı --..110 2.2.2.6. Zindandaki İki Genç --111 2.2.2.7. Şeytan --111 2.2.2.7. Kurt --.112 2.2.2.8. Dadı --112 2.2.2.9. Yusuf'un Halası/İnas/Talibah --112 2.2.2.10. Leyya --112 2.2.2.11. Taymus --113 2.2.2.12. Diğer Kişiler --.113 2.3. Zaman --.113 2.4. Mekân --.117 2.5. Anlatıcı ve Bakış Açısı --..120 3. DİL VE ANLATIM ÖZELLİKLERİ--.123 3.1. Kitlenin Beğenisini Gözeten Romanlarda Dilin Kullanımı --.124 3.2. Estetik Ölçüleri Gözeten Romanlarda Dilin Kullanımı --.128 3.3. Romanlarda Kullanılan Anlatım Teknikleri --.130 3.3.1. Mektup Tekniği --131 3.3.2. Leitmotif Tekniği --132 3.3.3. Montaj Tekniği --.134 3.3.4. Özetleme Tekniği --135 3.3.5. Geriye Dönüş Tekniği --..135 3.3.6. Diğer Teknikler --136 4. GENEL DEĞERLENDİRME --..138 viii DÖRDÜNCÜ BÖLÜM KONUSUNU YUSUF KISSASI'NDAN ALAN ROMANLARDA METİNLERARASI UNSURLAR 1. KUR'AN-I KERİM ÂYETLERİ --..146 1.1. "Rabb'im!" Hitabıyla Başlayan Cümleler --146 1.2. Kur'an-ı Kerim'deki Yemin İfadeleri --.146 1.3. Kesmeyen Bıçak: Züleyha'nın Çaresizliği, İsmail'in Teslimiyeti 147 1.4. Asr Suresi ve Yusuf'un İmtihanı --148 1.5. Yusuf'un Duasından Züleyha'nın Duasına --..148 1.6. Kâlû Belâ: Aşkta Ezeliyet Düşüncesi --150 1.7. "Korkma!" İfadesi --.151 1.8. Levh-i Mahfûz ve Kader Vurgusu --153 1.9. Kün Fe Ye-Kün --.154 1.10. Zerre Kadar Hayır Zerre Kadar Şer --.155 1.11. Züleyha'nın İman Etmesi ve Kur'an Âyetleri --155 1.12. Firavun'un İman Etmesi ve Kur'an Âyetleri --..156 1.13. Yusuf'un Mahkûmlara Tebliği --.158 1.14. "Fetâ" Kelimesi ile Âyete Gönderme --.159 1.15. Züleyha'nın Hatasının Havva ile İlişkilendirilmesi --..159 1.16. Hikâyenin Hüsnü/Aslı --.162 1.17. Sen Onlara Bu Kıssayı Anlat --163 1.18. Gömlekteki Lekeden İnsanın Yaradılışına --.163 2. TEVRAT ÂYETLERİ --163 2.1. Düş Hastası Suçlaması --164 2.2. Yakup'un Esav ile Mücadelesi ve Evlilikleri --164 2.3. Yakup'un Mısır'a Dönmeden Önce Allah'tan İzin İstemesi --.165 2.4. Sık Kullanılan "ve" Bağlaçları --166 2.5. Yusuf'un On Kenti Kâhini'nin Kızı Asenat ile Evlenmesi --167 3. HADİS-İ ŞERİFLER--.167 3.1. Dilini Tutmak ve İffetini Muhafaza Etmek --167 3.2. Gülümsemenin Sadaka Oluşu --.168 3.3. Hiçbir Duanın Cevapsız Kalmaması --..170 ix 4. PEYGAMBER HAYATLARI --.170 4.1. Hz. Muhammed'in Hayatı --.171 4.2. Diğer Peygamberlerin Hayatları --173 5. DİVAN EDEBİYATI UNSURLARI --175 5.1. Mesnevi Geleneğine Saygı --..175 5.2. Şiirsel İfadelerle Anlatımı Renklendirme --177 5.3. Divan Şiiri Mazmunları --.180 5.4. Söz Sanatlarını Kullanma --.182 5.5. Züleyha'nın İlk Duası/Mecnun'un Dilinden Gazel --.183 5.6. Divan Şairlerinden Çeşitli Mısralar --185 6. HALK EDEBİYATI UNSURLARI --..187 6.1. İfade Kalıpları Taklidi --190 6.2. Karavelli ve Atışma Geleneği --.190 6.3. Formülistik Sayılar --..192 6.4. Nazım-Nesir Karışık Olma --..193 7. YENİ TÜRK EDEBİYATI UNSURLARI --193 7.1. Yusuflar Zindanda --195 7.2. Züleyha'nın Sırdaşı: İncir Ağacı --196 7.3. Evlilikte Huzursuzluk ve Aldatma: Aşk-ı Memnu --.197 7.4. Mısraların Diyaloglaşması --199 8. TASAVVUFİ UNSURLAR --..200 8.1. Züleyha'nın Hâlleri --..202 8.2. Zühd ve Riyazet --204 8.3. Âh --206 8.4. Kâf u Nûn ve Yaradılış --..206 8.5. Fenâfillah --..208 8.6. Nefs --209 8.7. Vahdet-i Vücûd ve Tecelli --213 8.8. Seyr u Sülûk --.215 8.9. Mutasavvıf Şahsiyetler --217 9. POSTMODERN ANLATI UNSURLARI --218 9.1. Üstkurmaca --..221 x 9.2. Çoksesli Yapı/Züleyha'nın Yükselen Sesi --..225 9.3. Karnavallaşan Metinler --..228 9.4. Anlatı İçinde Anlatılar --230 9.5. Geleneğin Parodisi --232 10. MOTİFLER --.234 10.1. Rüya --235 10.2. Gömlek --.236 10.3. Ayna --237 10.4. Diğer Motifler --.239 SONUÇ --.241 KAYNAKÇA --.245 | en_US |
| dc.language.iso | tur | en_US |
| dc.publisher | Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü | en_US |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | en_US |
| dc.subject | Yusuf Kıssası | en_US |
| dc.subject | Mesnevi | en_US |
| dc.subject | Roman | en_US |
| dc.subject | Metinlerarasılık | en_US |
| dc.subject | Dönüşüm | en_US |
| dc.subject | The Story of Joseph | en_US |
| dc.subject | Mathnawi | en_US |
| dc.subject | Novel | en_US |
| dc.subject | Intertextuality | en_US |
| dc.subject | Transformation | en_US |
| dc.title | Bir Kur'an-ı Kerim kıssasının romana dönüşümü: Yusuf Kıssası örneği | en_US |
| dc.title.alternative | The transformation of a Qur'anic narrative into a novel: The story of Joseph | en_US |
| dc.type | masterThesis | en_US |
| dc.department | Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı | en_US |
| dc.relation.publicationcategory | Tez | en_US |
