Pezdevî ve Semerkandî örneğinde Hanefi fıkıh usûlünde icmâ

Abstract

Fıkhın delillerinden üçüncü sırada gelen icmâ, kuvvetler sıralamasında ilk sırada yer almaktadır. İcmâ hem Kitap ve Sünnet ve hem de kıyas ve haber-i vâhit üzerine kurulduğu için bunların hepsine dâir bahisler içermekte ve bu yönüyle adeta bir çerçeve delil niteliğini almaktadır. Bu nedenle doğru bir fıkıh tasavvuru oluşturmak için icmâın tümüyle anlaşılması gerekmektedir. Bu çalışmada incelenmesi ve Hanefi fıkıh usûlü açısından konumlandırılması son derece önemli görülen iki müellifin, Pezdevî ve Semerkandî'nin icmâ anlayışları karşılaştırmalı olarak ortaya konulacaktır. Ayrıca bu çalışma Hanefi usûlünde icmâ teorisi hakkında genel bir değerlendirme niteliğindedir. Bu bağlamda icmâın tanımından icmâda neshin câri olup olmamasına kadar pek çok mesele, çalışmaya konu edilmiştir.

Ijma, which ranks the third place among sources of Islamic jurisprudence, is one of the most important one in the sense of certainty. In ijma theory there are a lot of issues which have the ciritical importance with regards to Islamic jurisprudence. The reason for this is ijma consists of an evidence derived from Qur'an and Sunna and qiyas. Therefore to comphrehend it entirely is so important to constitue a correct fıqh thought. This study is an attemp to analyze comparatively ijma understanding of Bazdawi and Samarkhandi, both belonging to Hanafi fiqh school. In addition, this study is a general evaluation about the theory of ijma in Hanafi approach. In thıs connect from the classical definition of ijma to naskh in the ijma theory has been argued during the study.