Avrupalı Türklerin entegrasyonu sürecinde camilerin rolü

Abstract

1950'lerden itibaren Türkiye’den, genel olarak ekonomik, siyasi, eğitim ve sosyal nedenlerden dolayı çok sayıda kişinin çeşitli Avrupa ülkelerine göç etmeye başladığı bilinmektedir. Günümüzde Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde hatırı sayılır bir Türk nüfusu bulunmaktadır. Türkler yaşadıkları ülkelerin ekonomik, sosyal ve siyasal hayatında göz ardı edilemeyecek kadar önemli bir demografik güç haline gelmişlerdir. Anavatana geri dönme ihtimalleri büyük ölçüde ortadan kalkmış olan bu Türklerin bulundukları ülkelere entegrasyon süreçleri sancılı olmaktadır. Her ne kadar Türklerin bulundukları ülke vatandaşlığına geçişleri hukuki açıdan birtakım kazanımları beraberinde getirse de, dini ve milli kimlik çözülmesi, kuşaklar ve kültürler arası çatışma ve yabancılaşma şeklinde kendini gösteren pek çok sorun çözüm beklemektedir. Türklerin bir kısmının, söz konusu olumsuzlukları gidermek, kültürel ve dini kimliklerini muhafaza edebilmek ve bulundukları ülkelere uyum sağlayabilmek düşüncesiyle çeşitli sivil toplum kuruluşları etrafında örgütlendikleri görülmektedir. Avrupa’da yaşayan Türklerin kurdukları bu sivil toplum kuruluşlarından biri de, camii ve çevresinde şekillenen dinî temelli örgütlenmelerdir. Avrupalı Türkler tarafından kurulan camiiler, Türkiye’dekilerden farklı olarak dar anlamda dinî hizmetlerle sınırlı kalmamakta, toplumun farklılaşmış ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik kurumsal bir yapıya dönüşmektedir. Öyle ki, camii ve çevresinde örgütlenen sivil organizasyonlar, din hizmeti yanında sosyal, kültürel ve eğitsel alanlarda da faaliyetler gerçekleştirmektedirler. Dolayısıyla, milli kimliğin muhafazasında hayati fonksiyona sahip dini ve kültürel değerlerin insanlara aktarıldığı ve aynı zamanda göçmenlerin kendi anlam dünyalarını inşa ettikleri ve yaşadıkları ülkelere entegrasyonlarında etkin bir rol üstelenen söz konusu bu sivil örgütlenmeler (camiiler) etrafında gelişen dini ve kültürel hayata yakından bakmak önem taşıyacaktır. Bu tebliğde, çeşitli Avrupa ülkelerindeki dinî etkinliklerin yanında sosyal, kültürel ve eğitsel pek çok alanda toplumun değişik ihtiyaçlarına cevap vermek üzere faaliyet gösteren cami ve çevresinde örgütlenen Türklere ait sivil organizasyonların, Türkçe konuşan Müslüman topluluğun sosyal yaşamlarına ve yaşadıkları ülkelere entegrasyonlarına olan katkıları ele alınacaktır.