Erken Hristiyanlık Dönemi’ne ait bir lahit

Abstract

Roma İmparatorluğu’nda 4. yüzyıldan itibaren Hıristiyanlığın resmi bir din olarak kabul edilmesini müteakip, yeni dinin kendine özgü sembolik anlatımı hızlı bir şekilde sanatı etkilemeyi başlar. Erken Hıristiyanlık Dönemi sanatı olarak tanımlanan bu dönemin başlangıcında yeni şekillenmeye başlayan ve kuralları belirginleşmemiş olan sanatsal anlatımın ilk örnekleri, henüz geçmişinden kopamamıştır. Bundan ötürü eserlerin bezenmesinde paganizm ve Hıristiyanlığa ait öğelerin birlikte kullanıldığı görülür. Bu döneme ait eserlerin dekore edilmesinde, motif repertuarı aynı olmakla birlikte, bölgesel ve dönemsel beğenilerin farklılığı kompozisyonlarda karşımıza çıkar. Eserin ortaya koyduğu üslup ise atölyeye bağlı olarak değişir. Bu makale kapsamında Erken Hıristiyanlık Dönemi’ne ait Amasya Müzesi’nde bulunan bir lahit ele alınarak, sanatsal ve üslupsal özellikleri bakımından incelenmiş, mevcut verilerin ışığı altında sanat tarihi içerisindeki yeri ortaya konulmuştur. Amasya Müzesi Bahçesi’nde sergilenen lahit, Müze envanter defterine A.83.12.1 numarasıyla kayıt edilmiş olup, Aksalur Köyü’nden, 26.12.1983 tarihinde, satın alma yoluyla Müze’ye getirilmiştir. Monolit olarak, kireçtaşından yapılmış lahit, kapaksızdır. Eserin arka yüzeyinde, alt köşelerde kırılmalar ve tahribat nedeniyle çatlaklar mevcuttur. Eserin ön cephesi bezemeli olup, diğer cepheleri bezemesizdir. Süslemede kabartma ve oyma tekniği birlikte kullanılmış olup, eser yüzeyinde; figüratif, bitkisel, geometrik ve sembolik motiflerden oluşan kompozisyon görülmektedir. İnsan ve hayvan başları paganizmin etkisini, haç motifi ise direkt Hıristiyanlık etkisini yansıtır. Eser yüzeyinde yer alan asma ve sarmaşık motifleri sembolik anlamları nedeniyle erken dönemden itibaren Hıristiyan sanatında yaygın olarak kullanılmıştır. Ancak bu motiflerin yüzyıllar boyunca insanlığın ortak sanat repertuarında olması ve burada pagan figürlerle birlikte kullanılması düşündürücüdür. Bilim dünyasına ilk defa tanıtılacak bu eser ile Amasya İli’nin Erken Hıristiyanlık Dönemi Sanatına ilişkin yeni bilgiler gün ışığına çıkacaktır. Bu bilgiler bölgeye ait sanat üslubunun analiz edilmesi bağlamında yapılacak diğer araştırmalar içinde bir kaynak teşkil edecektir

In the 4th century, after Christianity was regarded as an official religion in the Roman Empire, it began to influence art in a form of its own symbolic expression. At the beginning of the Early Christian Era, the first art examples of this period, which have just begun to be shaped and whose rules have not yet become clear, have not yet broken their past. For this reason, it is seen that the items of paganism and Christianity are used together in the artwork. The repertoire of motifs used in the ornaments of this period is the same, but the composition is different by the influence of regional and periodical enjoyment. The style of the work varies depending on the workshop. In this article, a sarcophagus at the Amasya Museum belonging to the Early Christian Period was examined in terms of its artistic and stylistic characteristics and its place in the history of art was revealed under the light of existing data. The sarcophagus exhibited in the Amasya Museum Garden was registered with the number A.83.12.1 of the Museum inventory book and brought to the Museum from Aksalur Village on 26.12.1983 through purchase. As monolith, sarcophagus made of limestone is of boat type, without lid. There are cracks on the back surface and bottom corners of the work due to breakage and destruction. Only the front surface of the work is decorated with decorations. Embossing and carving techniques are used together on the decoration of surface. The composition is composed of figurative, vegetal, geometric and symbolic motifs. Detailed information about these motifs is given in the article. This paper is a new source of the Early Christianity period of Amasya.