Post keynesyen finansal istikrarsızlık hipotezi çerçevesinde dışsal finansal kırılganlığın ölçülmesi: Türkiye örneği

Abstract

Minsky'nin Finansal İstikrarsızlık Hipotezi'nin ana teoreminde; kapitalist ekonomilerin iç dinamiklerinin, ekonominin başarılı performans sergilediği dönemlerde borç deflasyonlarına, yani varlık değerlerinin çökmesine neden olan finansal yapılar ortaya çıkaracağı ve bu finansal yapıların ekonomiyi derin bir durgunluğa sürükleyeceği öne sürülmektedir. Minsky bu teoremden hareket ederek kapitalist ekonomilerin doğası gereği istikrarsız yapılar olduğunu ve kapitalist ekonomilerin iç dinamiklerinin, finansal sistemin sağlam bir finansal yapıdan, kırılgan ve istikrarsız bir yapıya dönüşmesine neden olacağını belirtmektedir. Minsky, kapalı ekonomi varsayımına dayanarak geliştirdiği Finansal İstikrarsızlık Hipotezi'nde dışsal finansal kırılganlık kavramı üzerinde durmamıştır. Buna bağlı olarak Minsky'den sonra gelen Post Keynesyenler konu ile ilgilenerek bu konudaki eksikliği gidermek istemişlerdir. Özellikle 1997 Doğu Asya Finansal Krizi'nden sonra, bu krizin gelişmekte olan ülkelere etkilerini inceleyen çalışmalarda, dışsal finansal kırılganlık kavramı önem kazanmıştır. Konu ile ilgili iktisat yazını incelendiğinde, finansal kırılganlık düzeyini Post Keynesyen Teori çerçevesinde ölçen ampirik çalışmaların oldukça sınırlı düzeyde olduğu görülmektedir. Bu tez çalışmasında, iktisat yazınında yer alan söz konusu eksiklik dikkate alınarak, öncelikle Türkiye ekonomisi için bir Post Keynesyen dışsal finansal kırılganlık endeksi oluşturmak amaçlanmaktadır. Çalışmada Türkiye ekonomisi için Post Keynesyen dışsal finansal kırılganlık endeksi oluşturulurken, ödemeler bilançosunu kapsayıcı bir biçimde ele alan Paula ve Alves (2000)'in yöntemi kullanılmaktadır. Oluşturulan Post Keynesyen dışsal finansal kırılganlık endeksi, Türkiye ekonomisinde dışsal finansal kırılganlığın gelişimini yansıtması açısından dönemsel gelişmeler ile tutarlı bir hareket içindedir. Çalışmada ayrıca endeksin finansal kırılganlığı etkilediği düşünülen dış finansal değişkenler ile ilişkisini incelemek ve endeksin güvenilirliğini ortaya koymak amacıyla, endeksin küresel piyasaları etkilediği düşünülen değişkenler ile ilişkisi ampirik olarak test edilmektedir. Bu amaçla endeksin, dış finansal değişkenler ile olan ilişkisi ARDL (Autoregressive Distributed Lag Model) Sınır Testi yaklaşımı kullanılarak Ocak 2006- Aralık 2017 dönemi için tahmin edilmektedir. Çalışmanın bulguları; döviz kurunda, küresel risk algısında ve dış faiz oranlarındaki artışların Türkiye'nin dışsal finansal kırılganlığını artırdığını göstermektedir. Tahmin edilen ARDL modelinin uygunluğunu sınamak için başvurulan diagnostik testler, modelin güvenilirliğini ortaya koymaktadır. Sonuç olarak çalışmada Türkiye ekonomisi için oluşturulan Post Keynesyen dışsal finansal kırılganlık endeksinin Türkiye'nin dışsal kırılganlığı hakkında dönemsel olarak tutarlı bilgiler sunduğu söylenebilmektedir.

In the main theorem of Minsky's Financial Instability Hypothesis, it is suggested that the internal dynamics of the capitalist economies will bring about financial structures that cause debt deflations, i.e., collapse of asset values, during the periods in which economies exhibit succesful performance and these financial structures will lead them to deep recessions. Based on this theorem, Minsky argues that capitalist economies are unstable structures by nature and the internal dynamics of these capitalist economies will cause a financial system to turn it from a solid structure into a fragile and unstable one. Minsky did not dwell on the concept of external financial fragility in his Financial Instability Hypothesis, which he developed based on the closed economy assumption. Therefore, the Post Keynesians who succeeded Minsky wanted to fill the gap on this subject by dealing with it. Especially after the 1997 East Asia Financial Crisis, in the studies that examined the impacts of this crisis on developing countires, the concept of external financial fragility has gained importance. When the economies literature is reviewed concerning this subject, it is observed thaht the number of empirical studies that measured the level of financial fragiliy within the framework of the Post Keynesian Theory is limited. In this thesis study, taking into account the aforementioned gap in the economies literature, it was primarily aimed to create a Post Keynesian external financial fragility index for the Turkish economy. In the study, the method of Paula and Alves (2000), who handled the balance of payments in a comprehensive way, was used while creating a Post Keynesian external financial fragility index for Turkey. The created Post Keynesian external financial fragility index is consistent with the periodic developments in terms of reflecting the development of the external financial fragility in the Turkish economy. Also, in the study, in order to examine the relationship of the index with the external financial variables that are considered to affect financial fragility and determine the reliability of the index, the relationship of the index with the variables that are considered to affect the global markets was tested empirically. For this purpose, the relationship of the index with the financial variables was estimated for the period of January 2006- December 2017 using ARDL (Autoregressive Distributed Lag Model) Bounds Testing approach. The findings of the study showed that the increase in exchange rate, global risk perception, and external interest rates increase the external financial fragility of Turkey. Diagnostic tests that were applied to test the suistability of the estimated ARDL model showed the reliability of the model. In conclusion, it can be stated that the Post Keynesian external financial fragility index, which was created for the Turkish economy in this study, provides periodically consistent information about the external fragility of Turkey.