Mustafa Kutlu'nun hikâyelerinde tasavvufî temalar

Abstract

İslâmî ilimler içerisinde Tasavvuf; Müslümanların hem hayat felsefelerini hem de yaşam tarzlarını etkileyen önemli bir ilim dalıdır. Tasavvuf, müstakil bir felsefesi olan; sanata, musikiye, mimariye yön veren bir düşünce sistemidir. En çok etkilediği sanat alanı ise edebiyattır. Sadece edebî metinleri etkilememiş, aynı zamanda meselelerinin izahında edebiyatın bütün dallarını kullanmıştır. En çok kullandığı alan ise şüphesiz hikâyedir. Tasavvuf hikâyelerle anlaşılmış, onaylanmış ve yayılmıştır. Hikâye kuramı, hal ilmi olan tasavvufun izahında kolaylık sağlamasının da etkisiyle, mesneviler ve menkıbelerle bugüne kadar tasavvufî, ahlâkî meselelerin taşıyıcısı olmuştur. Anadolu, İslam'ı tasavvuf hikâyeleriyle içselleştirmiştir. Fakat mondernleşme, batılılaşma ile birlikte Anadolu; yüzyıllık irfânî geleneğini terk etmeye başlayarak, maneviyattan sıyrılmış, maddeyle kuşatılmış bir hayat tarzına doğru evrilmektedir. Modern dünyayı çok iyi tanıyan, Modern Türk Edebiyatına kendine has yöntem ve üslubu ile yeni bir hikâyecilik anlayışı getiren Mustafa Kutlu; İslam'ın tasavvuf anlayışını benimsemiş, tasavvuf tarihine de ilmine de vâkıf bir yazardır. Hikâyelerinde tasavvufî kavramları, terimleri ele alan Kutlu, modern insanın sorunlarına, bunalımlarına çare olarak tasavvuf anlayışını işaret etmektedir. Mustafa Kutlu, modern hikâyelerle, modern zamana tasavvuf düşüncesini tekrar anlatmaktadır. İrfânî değerleri, tasavvufî kavramları, ahlakî ölçüleri çoğu zaman açıkça bazen de hikâyelerinin satır aralarında işlemektedir.

Sufism among Islamıc Sciences is an important discipline which affects both life philosophies and lifestyles of Muslims. Sufism, with a distinct philosophy, is a thought system which dominates art, music and architecture. Its most influenced art is literature. Not only it influenced literary texts, but it also used all disciplines of literature to interpret its issues. Beyond any doubt the area it uses most is the story. Sufism was understood, endorsed and spread through stories. The story theory has been the carrier of Sufi and moral issues with masnavis and menkibis to this day, due to its ease in explaining Sufism, which is a state knowledge. Anatolia has interiorised Islam with Sufi stories. But with modernization and westernization, Anatolia is beginning to abandon the centuries-old tradition of lore and evolving towards a lifestyle stripped of spirituality and surrounded by matter. Mustafa Kutlu, who knows the Modern world very well and brings a new sense of storytelling with his unique method and style to Modern Turkish literature has adopted the Sufi approach of Islam and is a writer who is familiar with the history of Sufism and its knowledge. Considering Sufi concepts and terms in his stories, Kutlu points to the understanding of Sufism as a remedy for the problems and crises of modern man. Mustafa Kutlu retells the idea of Sufism in modern times with modern stories. Lore values, Sufi concepts, and moral dimensions are often clearly, sometimes rendered between the lines of his stories.