Hülâsatü'l-Beyân fî Tefsîri'l-Kur'an'da dönemin siyasi ve sosyal gelişmelerinin yansımaları

Abstract

Çalışmamızda Konyalı Mehmed Vehbi Efendi'nin yazmış olduğu Hülâsatü'l-Beyân Fî Tefsiri'l Kur'an eserinde dönemin siyasi ve sosyal gelişmelerinin yansımaları ele alınmıştır. Çalışmamızın ilk bölümünde eserin daha iyi anlaşılabilmesi amacıyla yazarın eğitimi, yapmış olduğu görevler ve siyasi yönleri ele alınmıştır. Ayrıca bu bölümde eseri yorumlarken etkili olan düşünce yapısı ve dünya görüşü üzerinde durulmuştur. Bunun yanı sıra bu bölümde yorumlarında etkili olması münasebetiyle dönemin siyasi gelişmelerine değinilmiştir. Halk arasında kullanılan atasözleri ve deyimlerden bahsedilmiştir. Gaybî konuları görsel hale getirmesi açısından kullanmış olduğu benzetmelere yer verilmiştir. Sonuçta bu özelliklerin yaşadığı dönemde halk tarafından eserin sevilmesini ve tutulmasını sağladığı tespit edilmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümünde toplumsal gelişmelerin esere yansımaları ele alınmıştır. Bu bölümde Batılılaşmanın, dönemin mimarisinin, teknolojinin, tıp ve biyolojinin, dini problemlerin ve ahlaki problemlerin esere nasıl yansıdığı tespit edilmiştir. Her dönemde farklı şekilde yorumlanan ve tartışılan konulardan olan kadın ve örtünme, şeriat ve faiz konularındaki görüşleri tespit edilmiştir. Ayrıca burada yaşadığı dönemde tartışma konusu olan Cuma gününün tatil olması meselesi ile ilgili görüşlerine de yer verilmiştir. Bu bölümde ele aldığımız konulardan Vehbi Efendi'nin büyük oranda yaşadığı dönemdeki toplumsal olaylardan etkilendiği sonucuna varılmıştır. Tezimizin son bölümünde ise dönemin siyasi olaylarının esere yansımaları üzerinde durulmuştur. Müellifin yaşadığı dönemin önemli olaylarından olan Balkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı'nın esere nasıl yansıdığı tespit edilmiştir. Askerlik konusundan çokça bahsetmesi neticesinde bu konuyu ayetlerden temellendirmeye çalıştığı gözlemlenmiş ve bunda yaşanılan dönemdeki savaşların etkisinin olduğu sonucu çıkarılmıştır. Ayrıca burada devletle ilgili konuların esere yansımalarına değinilmiş, seferberlik ve milli mücadele döneminin esere yansımalarından bahsedilmiştir. Sonuç olarak Vehbi Efendi'nin dönemin toplumsal ve siyasal olaylarından büyük ölçüde etkilendiği tespit edilmiştir. Eseri yazmada ki amacının halka ve devlet ileri gelenlerine mesajlar vermek olduğu anlaşılmıştır. Dönemin sorunlarını eserine yansıtması bunu kanıtlar niteliktedir.

In this study, we have discussed the work Hülâsatü'l-Beyân Fî Tefsîri'l-Kur'an written by Konyalı Mehmed Vehbi Efendi and the reflections on his work of political and social developments in his period. In the first part of our study, we have discussed the education of the writer, his dutios and his political opinions to understand the work better. Also we have emphosized the frame of mind and world-view which are effective on commenting the work. We have also touched on political developments of this period. We have mentioned proverbs and idioms used among people. The writer hos made unknown subjects clear in his work by using analogy. Also we have discussed analogies the writer used in his work. Because these analogies made people love his work in this period. In the second part of our study, we have discussed social developments which are effective on the work. In this part, in that period, it is emphosized how the westernization, architecture, technology, medicine, biology, religious problems and moral problems reflect on the work. Also his study includes the opnions of writer about women and veiling, shoria and interest which were discussed and commented in many different way in every era. Our study also includes the writers opinions about being holiday on Fridays which became moot point in his period. It is deduced that Vehbi Efendi was influenced substantially from social events in his period. In the last part of our study, we have dwelled on political events of his period and their reflections on the work. We have mentioned effects of Balkan war and World war I on writers work. The writer substantially mentioned about soldiering in his work. So it is observed that he tried suggorting this issue with verses from Koran. The reason of his effort is wars in his period. Also we have touched on how state –related issues reflect on writer's work and we have mentioned the place of national struggle in the work. As a result we have deduced that Vehbi Efendi was affected widely by social message to people and statesmen. That is the reason why he discussed the problems of his period in his work.