Sosyo-psikolojik bir şifa fenomeni olarak dua: Yozgat örneği

Abstract

Sağlık-hastalık olgusu ve bireylerin bu konudaki algısı ile dua ilişkisinin incelendiği bu çalışmada, araştırma yapılan alanda, mevcut sosyo-kültürel yapı içinde hastalık-dua-şifa arasındaki ilişkiyi sosyolojik yöntemlerle açıklamak üzere bireylerin dua tutumlarını sekülerlik olgusu bağlamında açıklamak ve Din Sosyolojisi çalışmalarına katkı sağlamak amaçlanmıştır. Sağlık Sosyolojisi ve Din Sosyolojisi konularının kesiştiği bir araştırma modeli içeren bu çalışma 3 ana bölümden meydana gelmiştir. Birinci bölümünde kavramsal ve kuramsal bilgilere yer verilmiş olup hastalık ve sağlık olgusu sosyolojik yönü ile incelenmiştir. Araştırmanın kuramsal bölümü sekülerlik teorileri ile açıklanmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde araştırma metodolojisi açıklanmıştır. Araştırmanın uygulama bölümünde Şifa Fenomeni Olarak Dua Ölçeği geçerlik-güvenirlik çalışmasını yapmak amacı ile Yozgat Şehir Hastanesine 15 Şubat-15 Nisan 2019 tarihleri arasında müracaat eden ayaktan hastalar üzerinde bir uygulama yapılmıştır. Çalışmanın örneklemini 18-65 yaş arasında olan 489 ayaktan hasta oluşturmaktadır. Veriler Yozgat Şehir Hastanesinde basit rastlantısal örnekleme yöntemiyle seçilmiş katılımcılarla yüz yüze görüşmeye dayalı anket tekniğiyle toplanmıştır. Anket, araştırmacı tarafından çalışmanın teorik bölümü ile bağlantılı olan ve uzman görüşü alınarak hazırlanan sorulardan oluşturulmuştur. Anketin kapsam geçerliği, pilot çalışma, yapı geçerliği ve güvenirlik analizleri yapılmıştır. Verilerin analizinde SPSS Programı kullanılmıştır. Araştırmada "Şifa Fenomeni Olarak Dua Ölçeği" yapı geçerliliğini kontrol etmek için Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıştır. AFA'de örneklem grubu uygunluğu yeterliliği Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) katsayısı ile Barlett Sphericity testleri ile test edilmiştir. Faktör analizi için Varimax dik döndürme tekniği uygulanmıştır. Madde Test Toplam Korelasyonu ve madde ayırt edicilik değerleri test edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda 8 faktörlü, 53 maddeli bir ölçek elde edilmiştir. 8 faktörden meydana gelen ölçeğin toplam verilerle uyum derecesini belirlemek amacı ile DFA yapılmıştır. Yapılan DFA sonucuna göre RMSEA GFI, AGFI, RMR ve SRMR değerlerinin kabul edilebilir uyumda, CFI, NNFI, NFI değerlerin ise mükemmel uyum kriterleri içerisinde olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçlar açıklanan faktör yapısının doğrulandığını göstermektedir. Cronbach's Alpha = 0,890 değeri ile güvenilir bir ölçüm aracı olarak belirlenmiştir. Örneklem grubunun, demografik değişkenlere göre dua etme tutumlarında farklılaşma olup olmadığını anlamak için belirlenen 12 hipotez test edilmiş olup araştırmanın kavramsal ve kuramsal çerçevesine dayanılarak ortaya atılan düşüncenin elde edilen bulgularla desteklenip desteklenmediği ortaya konulmuştur. Ulaşılan verilerin istatistiksel analizi, t-testi (Independent-Samples T Tests), Varyans Analizi (Analysis of Variance, ONE-WAY-ANOVA) testleriyle ile yapılmış olup, gruplar arasındaki farkların kaynağının belirlenmesi için Post-Hoc analizlerinden Scheffe analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucuna göre; Katılımcıların duayı şifa olarak görme düzeylerinde cinsiyetlerine, medeni durumlarına, yaş, eğitim, dini inanışını tanımlama şekline, kronik hastalığı olma durumuna, yakınlarında kronik hastalığı olma durumuna, dua etme sıklıklarına, hastaneye gitme sıklıklarına, sağlık durumlarını tanımlama şekillerine, dua etmenin kişiyi etkileme şekline göre sekülerlik tutumlarında farklılaşmalar olduğu saptanmıştır.

In this study, which examines the phenomenon of health-illness and the relationship between the perception of individuals on this issue and prayer, it is aimed at contributing to the Sociology of Religion and explaining the prayer attitude of individuals in the concept of secularity phenomenon to elaborate on the relationship between illness, prayer and healing in current socio-cultural structure, in the field of research, with sociological methods. This study, including a research model where the subjects of Health Sociology and Religion Sociology intersect, consists of three main parts. The first part includes conceptual and theoretical information, and the phenomenon of illness and health has been studied in terms of sociological aspects. The theoretical part of the research is explained with the theory of secularity. In the second part of the study, the research methodology is explained. In the implementation phase of the research, an application was performed on outpatients who applied to the City Hospital of Yozgat between February 15 and April 15 (2019), to conduct the validity-reliability study of Prayer Scale as a Healing Phenomenon. The sample of the study consists of 489 ambulatory patients aged 18-65. The data were collected through a face-to-face interview technique, with participants selected using a simple random sampling method. The survey, prepared by the researcher consists of questions related to the theoretical part of the study and organized by applying to the expert opinion. Content validity, pilot study, construct validity and reliability analyzes of the questionnaire were performed. SPSS was used to analyze the data. In the study, Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA) were performed to check the construct validity of the "Prayer Scale as a Healing Phenomenon". Sufficiency of the sample group in AFA was tested with the Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) coefficient and Barlett Sphericity tests. Varimax vertical rotation technique was used for factor analysis. Item Test Total Correlation and item discrimination values were tested. As a result of the analysis, a scale with 53 items with 8 factors was obtained. DFA was performed to determine the scale of consistency of 8 factors with total data. According to the DFA result, it was determined that RMSEA GFI, AGFI, RMR and SRMR values are in acceptable compliance and CFI, NNFI and NFI values are in perfect fit criteria. These results show that the described factor structure has been confirmed. Cronbach's Alpha = 0.890 has been determined as a reliable measurement tool. In order to understand whether there is a difference in prayer attitudes of the sample group according to demographic variables, 12 hypotheses were tested, and it was revealed whether the idea put forward based on the conceptual and theoretical framework of the research is supported by the findings. Statistical analysis of the data was conducted via t-test (Independent-Samples T Tests) and Variance Analysis (Analysis of Variance, ONE-WAY-ANOVA) tests and Scheffe analysis was used among Post-Hoc analyses to determine the source of the differences between groups. According to the research result; at the level of participants' seeing prayer as healing, their gender, marital status, age, education, the way of defining religious belief, the state of having a chronic disease, the condition of having chronic disease nearby, the frequency of praying, it has been determined that there are differences in attitudes to secularity according to the frequency of going to the hospital, the way they define their health, and the way of praying affecting secularity the person.