Orta Torosların Kuzey Sınırında Orta-Geç Kalkolitik Geçiş Süreci: Ubaid-İlişkili (?) Etkiler

Abstract

2017 yılında başlanılan Niğde İli Dağlık Alan Yüzey Araştırması’nın 2018-2019 yılları çalışmalarında Orta Toroslar’ın Bor Ovası’na ulaşan kuzey etekleri araştırılmıştır. Bu alanda yapılan incelemelerde projenin öncelikli amaçları arasında yer alan Kalkolitik ve İlk Tunç Çağı’na ilişkin önemli bulgular elde edilmiştir. Bunlardan en dikkat çekeni Orta Anadolu’nun geleneksel ince ve açkılı mal gruplarından farklılık gösteren ve literatürde Coba Kasesi olarak adlandırılan, çanak-çömlekte ilk kez seri üretime işaret eden kaba, açık renkli ve tarazlı/scraped yüzeye sahip kaseler ile Saman Yüzlü Sıkma Boyunlu Çömleklerin tespit edilmesidir. Benzer buluntular Ubaid yayılımı ile ilişkili olarak daha çok Kuzey Mezopotamya, Doğu Anadolu ve Kuzey Suriye yerleşmelerinde, üç kısımlı/bölümlü (tripartite) yapılar, labret’ler, token’lar, mühür ve mühür baskıları ile birlikte değişen sosyo-ekonomik ve politik örgütlenmenin işaretleri olarak Geç Ubaid evresinden itibaren görülmektedir. Orta Anadolu’nun güneyinde, giderek artan sayıda arkeolojik alanda tespit edilen Ubaid-ilişkili (?) buluntular, Orta Anadolu’nun yanı sıra Yakın Doğu Kalkolitiğine ilişkin mevcut değerlendirme ve yorumları büyük oranda değiştirecek/geliştirecek niteliktedir. Bu çalışmada, Orta Anadolu’nun Geç Kalkolitiğe geçiş sürecine ilişkin, Orta Torosların kuzey sınırından elde edilen yeni bulgular paylaşılacak ve bu bulguların Yakın Doğu Kalkolitiği için ne anlama geldiği tartışılacaktır.