Son Dönem Araştırmaları Işığında Yozgat Ve Çevresindeki Kaya Mezarları

Abstract

Bölgenin arkeolojik potansiyelinin anlaşılması amacıyla 2017-2019 yılları arasında gerçekleştirilen yüzey araştırmaları sonucunda Yozgat bölgesindeki en erken iskân izlerinin Geç Neolitik Çağ sonu-Erken Kalkolitik Çağ başlarına kadar geriye gittiği, bölgede Erken Tunç Çağı’ndan itibaren yoğun bir prehistorik yerleşim ağının ortaya çıktığı ve bu iskân sürecinin Geç Demir Çağı, Hellenistik Dönem, Roma Dönemi ve Geç Antik Çağ’da da devam ettiği anlaşılmıştır. Kızılırmak Havzası içerisinde yer alan Yozgat’ın kuzeyi antikçağda Pontos Bölgesi ve daha sonra da Galatia Bölgesi sınırları içerisindeyken güneyi ise Kappadokia Bölgesi sınırlarında yer almıştır. Tespit edilen kaya mezarlarının haritalandırılması sonucunda antikçağ Pontos-Galatia sınırı hattındaki Yozgat merkez ilçe, Çekerek ve Aydıncık gibi bölgenin kuzey ilçelerinde yoğunlaştıkları anlaşılmıştır. Kappadokia Bölgesi sınırlarına giren güney ilçelerinde ise ölü gömme geleneklerinde tümülüs mezarların çok daha yaygın olduğu anlaşılmıştır. Bu çalışma kapsamında, tespit edilen kaya mezarlarının tipleri ve bölgesel dağılımlarının yanı sıra ele geçtikleri yerleşimlerin de ana karakterleri ve yerleşim kronolojileri değerlendirilmiştir. Tespit edilen mezar tipleri arasında arcosolium ve khamosorion tipi kaya mezarlarının yoğun olduğu görülmektedir. Fakat bu mezarların yanı sıra Paphlagonia kaya mezarları kapsamında değerlendirilen ve en güneydeki yayılım alanı Çorum-Gerdekkaya ile sınırlanan çift sütunlu bir kaya mezarı ve bu bölge için bilinmeyen antropomorfik khamosorion tipi kaya mezarı da bölgenin mezar tipolojisi kapsamında ele alınmıştır.

In order to understand the archaeological potential of the region, surveys were conducted between 2017 -2019, and as a result of these efforts, it has been determined that the earliest settlement traces in the Yozgat region date from the Late Neolithic - Early Chalcolithic Age, and a dense prehistoric settlement network emerged from the Early Bronze Age, and the settlement process continued during the Late Iron Age, Hellenistic, Roman and Late Antique periods. Yozgat is located in the Kızılırmak Basin, and north of Yozgat was within the borders of the Pontus Region and later the Galatia Region, while to the south was the Cappadocian Region in Antiquity. As a result of mapping the graves found, it was understood that they are concentrated in the northern districts of the region, such as the central district of Yozgat, Çekerek and Aydıncık on the line of the Pontus-Galatia border. In the southern districts, entering the borders of the Cappadocia Region, it was understood that in burial traditions the tumuli were much more common. In this study, in addition to the types and regional distribution of the identified rock-cut tombs, the main characteristics and chronologies of the settlements in which they are located are evaluated. Among the grave types identified, the arcosolium and chamosorium type rock-cut tombs are concentrated. In this context, an anthropomorphic chamosorium type rock-cut tomb, which is not otherwise known from this region, was also examined within the scope of the tomb typology of the region. Among other graves however, a columnar rock-cut tomb, evaluated within the scope of Paphlagonia rock-cut tombs, and whose southern spreading area was bounded by ÇorumGerdekkaya, is also discussed.