İmparatorluğun Kayıp Nesli: Cezmi Vakası

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu modernleşme çabaları kapsamında Batı’ya yönelince devlet işleri kadar bireysel ve toplumsal konular da bu durumdan etkilenir. Özellikle eğitim politikasındaki yenilikler, çocukların ve gençlerin yetiştirilmesiyle ilgili farklı yöntemleri beraberinde getirir. Bu aşamada ihtiyaç duyulan kurumlar, araç-gereçler ve uzman kadroların eksikliği hissedilir. Varlıklı aileler çocuklarını yurt dışına gönderirler, bulundukları çevrede eğitim ehli olarak gördükleri gayrimüslimlerden yardım alırlar. Kimi şair ve yazarların yaşadığı olumsuz tecrübeler, Türk edebiyatına yansımasına rağmen meseleyi bu açıdan ele alan bir çalışma yoktur. Hâlbuki Tevfik Fikret ve Fatma Aliye Hanım’ın çocukları din değiştirir. Ali Ekrem Bolayır’ın kızı Selma, Türk vatandaşlığından çıkarak Amerika’ya yerleşir. Oğlu Cezmi’yi yurt içinde ve yurt dışında yabancı okullarda okutur, özel hocalardan dersler aldırır. Namık Kemal’in torunu sıfatıyla geleceğin umudu olduğu fikrini aşılar, ancak Cezmi, 21 yaşında intihar eder. Sonuç olarak diğer çocukların seçimleriyle birlikte Cezmi’nin ölümü, bir neslin kaybını temsil ettiği için bu çalışmada, Cezmi’nin kısa hayatı özelinde aile, toplumsal yapı ve yeniliklerle şekillenen eğitim sürecinin XX. yüzyıl başlarında yetişen bir genç üzerindeki etkilerinin geniş bir perspektiften değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

When the Ottoman Empire began to become a modern state, all individual and social issues were affected by this situation. With the innovations in education policy, different methods emerged in the upbringing of children and young people. In this context, the lack of expert staff and institutions were also felt as much as the necessary tools. Wealthy families either sent their children abroad, they got help from non-Muslims, whom they were accepted as modern in education. Although the negative experiences of some poets and writers reflected to Turkish literature, there is not any research about this topic. Tevfik Fikret's son and Fatma Aliye's daughter converted to religion as a result of their Western-style education. Ali Ekrem's daughter refused Turkish citizenship and settled in the USA. Ali Ekrem's son, Cezmi studied at elite schools in Turkey and abroad, and took lessons from private teachers. As Namik Kemal's grandson, he instills the idea that he is the hope of the future. But when he was only twenty-first years old, he committed suicide. Consequently, with the chooses of other children since Cezmi’s death represents a lost generation, in this present study it is aimed at evaluating the effects of family life, social structure and innovation in an educational process on a young man who lived in the early 20th century.