Türkiye muhasebe standartları çerçevesinde zirai işletmelerde muhasebe uygulaması: meyvecilik işletmelerinde bir uygulama

Abstract

Bu çalışmada, meyvecilik işletmelerinde maliyetlerin Türkiye Muhasebe Standartları (TMS 41) çerçevesinde hesaplanması ve uygulamaları konusu incelenmiştir. Meyvecilik işletmelerinde üretim maliyetlerinin TMS 41 çerçevesinde hesaplanması ve mali tablolara aktarılması konuları incelenerek uygulamaya katkı amaçlanmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde; zirai faaliyetler, zirai faaliyetlerin özellikleri, zirai işletmeler, türleri ve özellikleri incelenerek, zirai işletmelerde muhasebe hakkında genel bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde; zirai faaliyetlerin kayıtlanması, ölçülmesi ve mali tablolara aktarılması ile ilgili olarak; TMS 41, Türk Vergi Mevzuatındaki Düzenlemeler ve SPK‟nın Muhasebe Standartları Hakkındaki Tebliği (Kısım 31) incelenmiştir. Üçüncü bölümde; öncelikle meyvecilik işletmelerinde muhasebenin gereği ve önemi üzerinde durulmuş daha sonra ise, TMS 41 ve ulusal düzenlemeler açısından meyve bahçelerindeki varlıkların değerlemesi ve amortisman konuları ele alınmıştır. Dördüncü ve son bölümde; bir uygulama örneği oluşturularak, ikinci ve üçüncü bölümde yapılan açıklamalar doğrultusunda meyvecilik işletmelerinde ağaç ve meyve maliyetleri hem TMS 41, hem de yasal düzenlemeler çerçevesinde hesaplanmıştır. Çalışma sonucunda, meyvecilik işletmelerindeki faaliyetlerin mali tablolara aktarılmasında, TMS 41 ile SPK Tebliğ‟in birbiriyle örtüştüğü, ancak bu düzenlemelerin Türk Vergi Mevzuatı‟ndaki hükümlerden farklı yaklaşımları benimsediği görülmüştür. Düzenlemeler arasındaki farklılıklar, ağaç varlıkları ile meyvelerin farklı değerler üzerinden kayıtlanmasına yol açmakta ve bu farklılık mali tablolardaki dönen ve duran varlık değerleri ile gelir tablosundaki kar veya zarar tutarlarının değişmesine yol açmaktadır. Bunun yanı sıra, mevcut Tekdüzen Hesap Planı (THP)‟nın meyvecilik işletmelerindeki faaliyetleri mali tablolara yansıtmakta yetersiz kaldığı sonucuna ulaşılmıştır.