Havayolu işletmeleri için uçak seçim stratejisinde SWARA tabanlı EDAS ve COPRAS yöntemlerinin kullanımı
Abstract
Havayolu işletmeleri için uçak satın alımı yüksek maliyetlerden dolayı stratejik öneme sahiptir. Bu sebeple işletmeler için belirli kriterleri dikkate alarak doğru uçağı seçmek oldukça önemlidir. Uçak seçimi gibi stratejik konularda çok kriterli karar verme yöntemleri kullanılabilmektedir. Bu yöntemler; stratejik yönetim, yöneylem araştırmaları, lojistik ve ekonomi gibi alanlarda seçim, sıralama ve sınıflama problemleri için kullanılmaktadır. Bu çalışmada havayolu işletmeleri için uçak seçiminde çok kriterli karar verme yöntemlerinden SWARA tabanlı EDAS ve COPRAS yöntemleri kullanılarak örnek bir model uygulanması amaçlanmıştır. Çalışmada geleneksel iş modelini ve topla-dağıt ağ yapısını uygulayan işletmelerin tercih ettikleri hem dar gövde hem de geniş gövde yolcu uçakları için değerlendirme yapılmıştır. Satın alma maliyeti, yakıt kapasitesi, maksimum koltuk kapasitesi, menzil, maksimum kalkış ağırlığı ve kargo kapasitesi olmak üzere 6 kriter belirlenmiştir. Dar gövde için 7 tane yolcu uçağı alternatifi, geniş gövde için de 9 tane yolcu uçağı alternatifi değerlendirmeye alınmıştır. Çalışmada öncelikle havacılık sektör tecrübesine sahip akademisyenlerden oluşan 10 uzmana SWARA anket formu uygulanmıştır. Uzmanlardan kriterleri kendi önceliklerine göre sıralamaları ve daha sonra da elde ettikleri sıralamaya göre kriterlerin göreli önem değerlerini belirlemeleri istenmiştir. Her bir uzman için elde edilen verilere SWARA yöntemi uygulanarak kriter ağırlıkları belirlenmiştir. Daha sonra 10 uzman için belirlenmiş olan kriter ağırlıklarının ortalamaları alınarak her bir kriter için nihai ağırlıklar elde edilmiştir. Kriter ağırlıkları belirlendikten sonra hem dar gövde hem de geniş gövde yolcu uçakları için EDAS ve COPRAS yöntemleri uygulanarak sıralamalar elde edilmiştir. Dar gövde yolcu uçakları için hem EDAS hem de COPRAS yöntemlerinde A321neo uçağı, geniş gövde yolcu uçaklarında ise A350-1000 uçağı en iyi alternatif olarak çalışmanın sonucunda ortaya çıkmıştır.
