Vergi aflarının mükelleflerin tutum ve davranışları üzerindeki etkisi

Abstract

İnsanların topluluk halinde yaşamalarından itibaren vergiler farklı isimler altında varlığını sürdürmüş ve gelişerek bugün ki anlamına kavuşmuştur. Dönemsel şartların farklılaşması, toplumun ihtiyaçlarını sürekli arttırmış ve kamu kesiminin üzerine ağır sorumluluklar yüklemiştir. Kamu kesimi sürekli artış gösteren bu görev ve sorumluluklarını yerine getirebilmek için daha fazla gelir kaynağına gereksinim duymuştur. Şüphesiz vergilerden elde edilen gelirler her dönemde kamu kesimi tarafından arttırılması planlanan ve bu yönde politikalar üretilen bir araç konumundadır. Vergi gelirlerinin arttırılabilmesi için genellikle borçlanmaya gidilmesi, harcamaların azaltılması, vergi oranlarının arttırılması ve yeni vergiler konulması gibi kamu kesimi açısından maliyet arttırıcı politikalar uygulanmaktadır. Yeni vergilerin konulması ve vergi oranlarının arttırılması mükellefler üzerinde de olumsuz yönde etkiler oluşturabilmekte ve mükellef ya hiç vergi ödememek için vergi suçu işleyebilmekte ya da gelirini gizleyerek daha az vergi ödeme girişiminde bulunabilmektedir. Geçmiş dönem vergi borçlarının artması ile devlet bütçesi bir çıkmaza sürüklenebilmektedir. Kamu kesimi söz konusu durumdan kurtulmak için hem daha az maliyet oluşturacak hem de daha hızlı gelir elde etmesini sağlayacak vergi aflarına yönelebilmektedir. Ancak vergi aflarının sık sık çıkarılması ve vergi suçlarının af kapsamına alınması durumunda dürüst mükellefler üzerinde adil olmayan bir durumu ortaya çıkarabilmekte ve vergi yükümlülerinin affa ilişkin beklenti içerisinde olmasına yol açabilmektedir. Dolayısıyla vergi afları, uygulama açısından bir kısır döngü haline gelebilmekte ve aflar ile hedeflenen amaçlara ulaşılmayabilmektedir. Bu çalışmanın amacı; vergi aflarının mükelleflerin algı, tutum ve davranışları üzerinde oluşturduğu olumlu veya olumsuz etkileri tespit etmektir. Bu amaç doğrultusunda; vergiye ve vergi aflarına ilişkin teorik bilgilere ve literatür çalışmalarına yer verilmiştir. Çalışma kapsamında TR-83 bölgesinde 600 gelir mükellefi üzerine anket çalışması uygulanmıştır. Anket sonuçlarından elde edilen veriler SPSS 26.0istatistik programı kullanılarak frekans analizi yapılmış olup hipotezlerin doğrulanıp doğrulanmadığı ki-kare analizi ile test edilmiştir.