Türkiye'de köy üzerinden kalkınma projeleri çerçevesinde sürdürülebilir bir yerel kalkınma örneği olarak "Uydu köy" önerisi

Abstract

Türkiye'de kırsal kalkınma sorunları Osmanlı Devleti dönemine dayanmaktadır. Bu sorunlar; sonu gelmez savaşların yaşanması, tarımda emeğin azalması, ilkel tarım uygulamaları, eğitimsizlik, sivil toplumun gelişmemesi ve kaynaklardaki yetersizliklerden doğmuştur. Sorunların aşılması ve kırsal kalkınmanın gerçekleşmesi için çeşitli kırsal kalkınma modelleri uygulanmış ancak yetersiz kalmıştır. Neticede kırsal bölgeler her dönem ülkenin kanayan yarası olmuş ve 1950 sonrası kırdan kente göç hareketiyle bu yara daha da derinleşmiştir. Kırsaldaki sorunların aşılması ve yerelden genele doğru kalkınmanın gerçekleşmesi için birtakım öneriler sunulmuştur. Ancak bu öneriler uygulama aşamasında ya da henüz uygulanmadan rafa kaldırılmış ve ülke geneline yayılan bir etki yaratamamıştır. Ortaya atılan bu modeller kent ve kentli bakış açısıyla tasarlanmış ve kentsel nitelikleri kırsal alana taşımayı amaç edinen politikalar olmuştur. Bu anlamda kırsalın özgün dokusunun yıpratılmasına da kapı aralanmıştır. 1980 yılından sonra başlayan neoliberal piyasa anlayışı ve küreselleşmenin etkileri dünya ve ülke üzerinde ekonomik, sosyal, çevresel ve mekânsal anlamda birçok sorunu derinleştirmiştir. Nitekim ortaya atılan modeller küreselleşme ile birlikte sorunlara cevap bulamaz konuma gelmiştir. Dolayısıyla sürdürülebilir bir yaklaşımla kalkınmanın gerçekleşmesi için yeni ve modern bir model önerisine ihtiyaç duyulmuştur. Bu tez çalışmasında; Osmanlıdan bugüne politikacıların ortaya attığı kalkınma modelleri ve kalkınma deneme çalışmaları ele alınarak eksiklikleri tespit edilecektir. Devamında ise bugünün Türkiye'sinin kalkınma için alternatif koşulları ve yerel kalkınma dinamikleri üzerine incelemeler yapılarak ayrıntılı bir şekilde yer verilecektir. Belirlenen bu çerçevede küresel dünya koşullarına uygun ve bugünün sorunlarına cevap verebilen bir kırsal kalkınma modeli üzerinden şekillendirilecektir. Bu model önerisi kent ve kentli bakış açısı ile değil, tamamıyla kırsal odaklı köy ve köylü bakış açısıyla yerinde kalkınmayı amaç edilen bir yaklaşımla çerçevesi çizilecektir. Diğer modellerden farklı olarak tamamıyla devlet yatırımı ve yukarıdan aşağı gerçekleşen bir model önerisi olmamaktadır. Bunun aksine kaynakların sürdürülebilir kullanıldığı ve devlet-toplum iş birliğiyle gerçekleşen bir yaklaşımla ve toplumu ana merkeze alan bir program üzerinden şekillenecektir. Son olarak ortaya çıkan ve kalkınmanın ülke geneline yayılan bir vizyonla sağlanması için modelin uygulanabilirliği ve toplumun kalkınmadaki rolünden bahsedilerek değerlendirmeler yapılacaktır.