Demokrasi, seçim ve hükümet sistemleri çerçevesinde Türk tipi başkanlık sistemine yönelik bir değerlendirme

Abstract

Günümüz şartlarında demokrasi türlerinden en işlevseli temsili demokrasi olup temsili demokrasinin vazgeçilmez unsuru ise siyasi partilerdir. Siyasi partilerin kurumsal hüviyete bürünmesi ve demokratik nitelik taşıyabilmesi de seçimler marifetiyle ortaya çıkmakta ve temsilciler düzenli aralıklarla yapılan seçimlerle belirlenmektedir. Seçim sistemleri, temsilde adalet ve yönetimde istikrar ilkelerinden birine ağırlık verirler. Yönetimde istikrar ilkesine ağırlık veren ülkeler çoğunluk sistemi, temsilde adalet sistemi ilkesine ağırlık veren ülkeler nispi temsil sistemi, her ikisini kullanmayı amaçlayan ülkeler ise karma seçim sistemlerini kullanmaktadır. Demokrasiyle yönetilen ülkelerde, seçim dışında diğer önemli bir unsur ise ülkelerin hükümet sistemleridir. Kuvvetlerin birbirinden ayrılma düzeyi üzerinden şekillenen hükümet sistemleri, demokrasinin işleyişini etkilemektedir. Türkiye hükümet sistemleri ve seçim sistemleri açısından farklı deneyimlere sahip durumdadır. Günümüzde uygulanan yeni hükümet sisteminin demokrasi, seçim ve hükümet sistemleri çerçevesinde analiz edilmesi, sistemin geleceği açısından önemlidir. Bu kapsamda çalışmanın birinci bölümünde demokrasinin rehberliğinde seçme hakkı ve yöntemleri, seçim sistemleri ve hükümet sistemlerinin tanımlamaları, tarihsellikleri, özellikleri ve değerlendirmeleri yapılarak tüm yönleriyle ele alınmıştır. İkinci bölümde ise Türk anayasalarında “1876 Kanun-u Esasi”den başlanarak, günümüze kadar yapılan anayasal değişiklikler bağlamında hükümet sistemleri ve tüm seçimler ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır. Özellikle 2007-2017 Anayasa değişiklikleriyle birlikte Türk Tipi Başkanlık sistemine yönelik değişiklikler ve değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışmanın sonunda Türk Tipi Başkanlık sistemine yönelik sivil anayasa yapımı çalışmaları kapsamında sistemde yaşanabilecek tıkanıklıkların, krizlerin ve çatışmaların önüne geçilebilmesi yasama, yürütme ve yargı organları arasında denge denetim mekanizmanın kurulabilmesine yönelik öneriler sunulmaktadır.