Fama-French faktör modelleriyle oluşturulan portföylerin davranışsal açıdan test edilmesi: Borsa İstanbul'da hibrit bir model uygulaması

Abstract

Bireylerin rasyonel olduğu ön kabulüyle piyasa etkinliğini öne süren Fama (1970) mevcut piyasaların tüm bilgileri içerdiği ve piyasa katılımcılarının anormal getiri elde edemeyeceği görüşü ile finans literatürüne farklı bir bakış açısı kazandırmıştır. Söz konusu görüş ampirik çalışmalarla da desteklenmiştir. Ancak destekleyici çalışmaların yanı sıra piyasalarda anomalilerin de var olduğunu, tüm bilgilerin piyasaya yansımasının mümkün olmadığını ve yatırımcının anormal getiri elde edebileceğini öne süren çalışmalar aynı zamanda yatırımcının rasyonel olmaktan ziyade irrasyonel tavır sergilediğini gözler önüne sermiştir. Tüm bu kavramlar Davranışsal Finans teorisi çerçevesinde değerlendirilirken yatırımcı davranışları her boyutta incelemeye alınmıştır. Bilişsel önyargılar ve hevrestikler bu incelemelerin ana temasını oluşturmakta ve bununla birlikte sosyolojik ve psikolojik olgular çalışmalara yön vermektedir. Bu olguların yanı sıra bireylerin rasyonel kararlar verme davranışı dışında, farklı bakış açılarıyla kararlar vermeyi tercih ettiği bir diğer alan da İslami Finans'tır. İslami Hukuk kuralları çerçevesinde şekillenen İslami Finans yatırımcıların finansal kararlarında dini inançlarının etkisini konu edinmektedir. Tüm bu teorik alt yapı çerçevesinde çalışmada Fama ve French (2015) tarafından ortaya konan beş faktörün hangilerinin hangi tip portföylerde etkin olduğunu ortaya koyabilmek amacıyla, elde edilen veriler, Genetik Algoritması optimizasyonuyla oluşturulan Yapay Sinir Ağları tabanlı hibrit bir modelle analiz edilmiştir. Bu çerçevede geleneksel ve İslami bakış açısıyla oluşturulan portföyleri oluşturmada olası farklılıkların da altı çizilmiştir. Bu amaçla öncelikle Borsa İstanbul Tüm Endeksi'nde yer alan 159 firmanın ve Borsa İstanbul Katılım 50 Endeksinde yer alan 29 firmanın 2014- 2021 arası dönemin çeyreklik verileriyle oluşturulan portföylerle her iki endekste de Fama ve French Beş Faktörlü Modelin geçerliliği test edilmiştir. Yapılan analizler neticesinde, Fama ve French Beş Faktörlü regresyon modeliyle uygulanan Panel Veri Analizi testlerinde, geleneksel ve İslami bakış açısıyla oluşturulan portföyler üzerinde etki eden faktörlerdeki olası farklılıklar tespit edilmiştir. Ayrıca, uygulanan Genetik Algoritması optimizasyonuyla oluşturulan Yapay Sinir Ağları tabanlı hibrit modelle yapılan değerlendirme neticesinde, benzer şekide, farklı bakış açılarıyla oluşturulan portföylerde etkin gen parametrelerinin değişkenlik göstermesi farklılaşmaya işaret etmektedir. Sonuç olarak geleneksel bakış açısıyla ve İslami bakış açısıyla oluşturulan portföylerdeki farklılaşma davranışsal açıdan incelenmiştir. Bunun yanı sıra uygulanan iki model çerçevesinde genetik algoritması optimizasyonuyla oluşturulan yapay sinir ağları tabanlı hibrit modelin sonuçlarının daha spesifik çıktılar ürettiği sonucuna varılmıştır.

Fama (1970), who proposed market efficiency on the assumption that people are rational, provided an innovative perspective on the field of finance by claiming that all information is now available on the market and therefore market players are unable to earn abnormal returns. his view is also supported by empirical studies. However, researches that imply there are anomalies in the markets, that it is impossible to reflect all information to the market simultaneously, and that investors can receive abnormal returns come to the fore in addition to research that support these claims. At the same time, it becomes apparent that the investor is acting irrationally rather than rationally. Investor behavior has been looked at from all angles while these notions are analyzed within the Behavioral Finance theory framework. These research' major focus is on cognitive biases and heuristics, and they are guided by sociological and psychological data. Aside from their rational decision-making behavior, people also like to make judgments with distinct views in the area of Islamic finance. The subject of Islamic Finance, which is governed by Islamic Law, is how investors' religious convictions affect their financial decisions. It is intended to identify which of the five factor proposed by Fama and French (2015) proves effective in which sort of portfolios within the scope of all this theoretical infrastructure. A hybrid model built using Artificial Neural Networks and Genetic Algorithm optimization is used to assess the given data. Possible distinctions between portfolios made from a conventional and an Islamic perspective are highlighted in this context. Through portfolios built using the quarterly data of the 159 companies in the Borsa Istanbul Whole Index and the 29 companies in the Borsa Istanbul Participation 50 Index for the period between 2014 and 2021, the validity of the Fama and French Five-Factor Models in both indices is first tested for this purpose. As a consequence of the examination, potential variations in the factors impacting the portfolios formed from the traditional and Islamic viewpoints have been identified in the Panel Data Analyses tests carried out with the Fama and French Five-Factor model. The diversity of effective gene parameters in portfolios constructed with various viewpoints also suggests differentiation, according to the assessment performed using the hybrid model based on Artificial Neural Networks and Genetic Algorithm optimization. As consequently, the behavioral aspects of portfolio difference between traditional and Islamic approaches have been examined extensively. Furthermore, it has been found that the hybrid model based on artificial neural networks produced by genetic algorithm optimization within the context of the two applicable models produces outputs that are more focused.