Vergi uyuşmazlıklarının çözümünde ve verginin tahsilinde idari ve yargısal çözüm yollarının etkililiğinin karşılaştırmalı incelenmesi

Abstract

Vergi mevzuatının uzun olması ve sade olmayışı nedeniyle uygulanması veya yorumlanması zordur. Bu zorluğun doğal sonucu olarak bazı hallerde idare ile mükellef arasında uyuşmazlıklar ortaya çıkmaktadır. Devletin buradaki temel görevi uyuşmazlığın evrensel hukuk ilkeleri çerçevesinde adil ve hızlı bir biçimde çözümlenmesini sağlamaktır. Vergi ihtilafının çözümünde yargısal ve idari olmak üzere iki yol vardır. Bu yollarının hangisinin adaleti gerçekleştirmede ve vergi tahsilatında, birey ve devlet açısından daha etkili olduğunun araştırılması toplum ve birey bakımından önemlidir. Bu araştırmanın amacı vergi uyuşmazlıklarının çözümünde ve verginin tahsilinde idari ve yargısal çözüm yollarının karşılaştırmalı olarak ne derecede etkili olduğu sorusuna cevap bulmaktır. Çalışmada vergi uyuşmazlığı kavramının kavramsal çerçevesi ortaya konularak refah devletinde vergilendirmenin rolü üzerinde kısaca durulmuştur. Türk vergi yargısının nitelikleri göz önüne alınarak, vergi uyuşmazlıklarının çözüm yollarını etraflıca incelenerek taraflar açısından doğuracağı avantaj ve dezavantajları değerlendirilmiştir. Uyuşmazlığın bir tarafı olan mükellef tarafından tercih edilen yolun kendileri açısından en avantajlı yol olup olmadığını belirlemek önemlidir. Vergi uyuşmazlığının diğer tarafı olan idare bakımından da en etkili ve avantajlı yolun tespit edilmesi önem arz etmektedir. Bu kapsamda çalışmada, vergi uyuşmazlıklarının vergi mahkemeleri önüne taşınmasının vergi alacaklısı olan devlet, vergi borçlusu olan mükellef ve vergi yargısı açısından etkileri ortaya konulmuştur. Çalışmada, ayrıca uyuşmazlıkları önleyecek nitelikteki tedbirlerin belirlenmesi ve bu tedbirlerin etkin hale getirilmesi hususu ile vergi uyuşmazlıklarının çözümünde alternatif olabilecek yolların geliştirilmesinin uyuşmazlıkların tarafları ve vergi yargısı açısından sağlayacağı katkılar ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Due to the length and simplicity of tax legislation, it is difficult to implement or interpret. As a natural consequence of this difficulty, in some cases, disputes arise between the administration and the taxpayer. The main duty of the state here is to ensure that the dispute is resolved fairly and quickly within the framework of universal law principles. There are two ways to resolve tax disputes, judicial and administrative. It is important for the society and the individual to investigate which of these ways is more effective in realizing justice and tax collection, in terms of the individual and the state. The aim of this research is to find an answer to the question of how effective the administrative and judicial solutions are comparatively in the resolution of tax disputes and tax collection. In the study, the conceptual framework of the concept of tax dispute is presented and the role of taxation in the welfare state is briefly emphasized. Considering the qualifications of the Turkish tax jurisdiction, the ways of resolution of tax disputes were examined in detail and the advantages and disadvantages of it for the parties were evaluated. It is important to determine whether the path preferred by the taxpayer, who is a party to the dispute, is the most advantageous for them. It is important to determine the most effective and advantageous way for the administration, which is the other side of the tax dispute. In this context, the effects of bringing tax disputes before tax courts in terms of the state as tax creditor, taxpayer as tax debtor and tax jurisdiction are presented in this study. In the study, it has also been tried to determine the measures to prevent disputes and to make these measures effective, and to develop alternative ways to resolve tax disputes in terms of the parties to the disputes and the tax jurisdiction.