Gölünyazı Gölü(Çorum)'nün trofik yapısı üzerine bir araştırma

Abstract

Bu çalışmada Gölünyazı Gölü (Çorum) fitoplankton ve fitobentoz diyatomelerinin belirlenmesi için Nisan 2021 ile Mart 2022 tarihleri arasında göl üzerinde belirlenen 2 istasyondan periyodik olarak her ay örneklemeler yapılmış ve incelenmiştir. Örneklerin sayım ve teşhisleri yapılmış, alglerin mevsime bağlı değişimleri belirlenmiştir. Çalışmada fitoplankton florasında Bacillariophyta (30), Chlorophyta (4), Euglenozoa (4), Cyanobacteria (2), Charophyta (2), Cryptophyta (1), Miozoa (1) ve Ochrophyta (1) divizyolarına ait toplam 45 takson edilmiştir. Gölünyazı Gölü fitoplanktonunda en fazla organizma sayısına sahip alg grubu Bacillariophyta olup bu divizyoyu Euglenozoa takip etmiştir. Bentik alglerde (Epifitik ve epilitik) ise Bacillariophyta divizyosunun 13 ordosuna ait toplam 41 takson tespit edilmiştir. Bacillariophyta divizyosu içerisinde ise dominant alg ordosu 10 takson içeren Naviculales takımı olmuştur. Ayrıca istasyonlardan alınan su örneklerinin fizikokimyasal analizleri yapılmış, elde edilen verilerle tespit edilen organizmalar arasındaki ilişki belirlenmeye çalışılmıştır. Fitoplanktonun ve fitobentoz diyatomelerin çeşitlilik, düzenlilik, sıklık ve NMDS analizleri yapılmış, su kalite gösterge durumları tespit edilmiştir. Ayrıca fitoplanktondaki türlerin Fitoplankton Topluluğu İndeksi (Q indeks), fitobentoz diyatomelerin göller için Trofik Diyatome İndeksi (TDIL) hesaplanmış, çalışma alanında tespit edilen türlerin indikatör özelliklerinden yararlanarak su kalitesi belirlenmeye çalışılmıştır. Fitoplankton topluluğu indeks (Q indeks) sonuçlarına göre Gölünyazı Gölü'nün ekolojik su kalitesi "çok iyi" olarak sınıflandırılmıştır. Buna karşın çalışma alanımızın dominant ve subdominant organizmalarının daha çok toleranslı türlerden oluşması araştırma alanımızda kirlilik baskısının olduğunu göstermektedir. Yine Shannon çeşitlilik indeksi'ne göre de gölün "Kötü" ekolojik kalite durumuna ve "Oksijensiz-Çok Kirlenmiş" kirlilik sınıfına girdiği görülmüştür. Oysa fitoplanktonda kirliliğe toleranslı türler daha yaygın rastlanmışken fitobentozda (epifitik ve epilitik florada) daha çok temiz sularda bulunan kirliliğe hassas türlerin daha yaygın olduğu görülmüştür. Epifitik ve epilitik algler üzerinden hesaplanan Göller için Trofik Diyatome İndeks (TDIL) sonuçlarına göre Gölünyazı Gölü "zayıf" su kalite sınıfına karşılık gelen ötrofik ekolojik statüye sahip olduğu belirlenmiştir. Çalışma alanındaki veriler değerlendirildiğinde Gölünyazı Gölü'nün kirlenme tehditiyle karşı karşıya olduğu görülmüştür. Gölünyazı Gölü sucul ekosisteminin korunabilmesi için ya göl çevresi mera alanlarına dönüştürülmeli ya da göl civarında yapılan tarımın organikleştirilmesi teşvik edilmelidir. Böylelikle gölü kirleten faktörlerin kontrol altında tutulması gerekmektedir. Ayrıca Gölünyazı Gölü'ndeki biyoçeşitliliğin ve sulak alanın korunması adına su sıkıntısının yaşandığı mevsimlerde göl alanına çevredeki derelerden kontrollü bir şekilde su girişinin sağlanması önem arz etmektedir. Anahtar Kavramlar: Göl, su kalitesi, fitoplankton, fitobentoz, indisler Bilim Kodu: 20322

In this study, monthly samples were taken from 6 stations determined on the stream between April 2021 and March 2022 to determine the phytoplankton and benthic diatoms of Gölünyazı Lake (Çorum). The samples were counted and identified, and the seasonal changes of the algae were determined. In the study, a total of 45 taxa belonging to the divisions Bacillariophyta (30), Chlorophyta (4), Euglenozoa (4), Cyanobacteria (2), Charophyta (2), Cryptophyta (1), Miozoa (1) and Ochrophyta (1) were identified in the phytoplankton flora. The algae group with the highest number of organisms in Gölünyazı Lake phytoplankton is Bacillariophyta, followed by Euglenozoa. In benthic algae (epiphytic and epilithic), total 41 taxa belonging to 13 orders of the Bacillariophyta division were identified. Within the Bacillariophyta division, the dominant algae order was the Naviculales team, which includes 10 taxa. In addition, physicochemical analyzes of the water samples taken from the stations were made, and the relationship between the obtained data and the detected organisms was tried to be determined. Diversity, regularity, frequency, and NMDS analyzes of phytoplankton and benthic diatoms were made, and their water quality indicator status was determined. In addition, the Phytoplankton Community Index (Q index) of the phytoplankton species and the Trophic Diatome Index for Lakes (TDIL) of the benthic diatoms were calculated, and the water quality was tried to be determined by using the indicator characteristics of the species identified in the study area. According to the phytoplankton community index (Q index) results, it was determined that the ecological water quality of Gölünyazı Lake was classified as "very good". However, the fact that the dominant and subdominant organisms of our study area are mostly tolerant species shows that there is pollution pressure in the aquatic area. According to Shannon diversity index, it has been seen that the lake is in the "Poor" ecological quality status and "Oxygen-Free-Highly Polluted" pollution class. Whereas, pollution-tolerant species were more common in phytoplankton, while pollution-sensitive species were more common in phtobenthos (epiphytic and epilithic flora). According to the results of the Trophic Diatom Index for Lake (TDIL) calculated on the epiphytic and epilitic algae, Gölünyazı Lake has been determined to have a eutrophic ecological status corresponding to the "bad" water quality class. When the data in the study area were evaluated, it was seen that Gölünyazı Lake is facing the threat of pollution. In order to protect the aquatic ecosystem of Gölünyazı Lake, either the lake surroundings should be transformed into pasture areas or organic farming should be encouraged around the lake. Thus, the polluting factors of the lake should be kept under control. In addition, in order to protect the biodiversity and wetland in Gölünyazı Lake, it is important to ensure a controlled water inflow to the lake area from the surrounding streams during dry seasons. Key Terms: Lake, water quality, phytoplankton, phytobenthos, indices. Science Code: 20322