Dasitân-ı Sultan Mahmud üzerine bir inceleme

Abstract

Destanlar Âşık Edebiyatı’nın önemli nazım türlerinden biridir. Koşma tarzında özel bir ezgiyle saz şairleri tarafından söylenen destanlar hem Âşık Edebiyatı’nın hem de tarih biliminin önemli kaynakları arasındadır. Destanlar sözlü geleneğin ürünlerinden biridir ve yazıya geçirilmemiş olanlar derleme yoluyla, sonradan yazıya geçirilmiş olanlar ise mecmua ve cönklerde yer aldıkları şekliyle ortaya çıkarılabilirler. Bu araştırmada sözü edilen destan, Dasitân-ı Sultan Mahmud adını taşımakta olup 1839 yılında “Gülzârî” mahlaslı bir şair tarafından Sultan II. Mahmut’un ölümü üzerine söylenmiştir. Destan genel olarak Sultan II. Mahmut’un ölümünü ve yerine oğlu Sultan Abdülmecit’in padişah olmasını anlatmaktadır. İlgili destanın yazma halindeki bir nüshası özel kütüphanemizde bulunan bir cönkte yer almaktadır. Çalışmanın birinci amacı Dasitân-ı Sultan Mahmud adlı destanın literatüre girmesini sağlamaktır. Ayrıca destanlar anlatma esasına dayalı edebî türlerden biri ve kurmaca/itibârî bir metin olduğundan, adı geçen destanı yapı bakımından roman inceleme yöntemleriyle değerlendirmek, destanda yer alan Âşık Edebiyatı motifleriyle Divân Edebiyatı’nın incelenen destan üzerindeki etkilerini tespit etmek de diğer amaçlardır.

The epos is one of the important narrative forms of the Turkish Minstrel Literature. Eposes which performed by minstrels accompanied by a melody, are also serves as important sources of Minstrel literature and the history. Epos is the product of oral tradition and can be appeared by collecting of those which has not been recorded or in the registers called “mecmua” or “cönk”. The epos “Dasitân-ı Sultan Mahmud” studied in this research is in a cönk in my special library was sung by the poet called “Gülzâri” in 183, on the death of Sultan Mahmut the Second. The epos describe us the death of Sultan Mahmut the Second and the throne ceremony of Sultan Abdülmecit. The purposes of this study are; to unearth and publish the above mentioned epos; to contribute to the Turkish Minstrel Literature; to evaluate it according to the methods of the novel study and to determine motifs in the epos and to reveal its value as a historical source.