Türkiye'nin demokratikleşme sürecinde Kemal Tahir'in yeri

Abstract

Seçmiş olduğumuz konu başlığı Anadolu insanını ve Anadolu Siyaseti’nin yaşamış olduğu süreci anlamamız açısından önemlidir. “Anadolu Yerliliği” terimi ile ifade etmeye çalıştığımız husus, modernleşme ve/ya batılılaşma çabalarını analiz etmede anahtar bir işleve sahiptir. Çünkü yerli/milli/manevi değerlerimize sahip çıkmak, dünyaya ve mevcut gelişmelere karşı sırtımızı dönmek, içe kapanmak yani yerelleşmekten çok farklıdır. İlkyazı’nın, ilk para’nın bulunduğu, ilk devletin kurulduğu, ilk Barış Antlaşması’nın imzalandığı, ilk medeniyetlerin uzun yıllar hüküm sürdüğü bu topraklarda meydana gelen siyasi ve felsefi sürecin aydınlarımız üzerindeki etkisi inkâr edilemez boyuttadır. Kemal Tahir’de bu fikirsel oluşum sürecini Anadolu insanı ile birlikte yaşamaya çalışan ve bu süreci “Anadolu Yerliliği” olarak ifade eden önemli bir aydınımızdır. Tez üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, ilklerin yaşandığı bir coğrafyada kurulan birçok devletin yapısında ve dünya da siyasal alanda çok önemli bir yere sahip olan “Demokrasi” kavramının gelişim sürecini ele alarak giriş yaptık. Burada demokrasi kavramını genel anlamda terimsel ve tarihsel sürecini ele aldıktan sonra Türk Düşünce Tarihi’ndeki demokrasi sürecini inceledik. Daha sonra Osmanlı İmparatorluğunda siyasal alanda meydana gelen gelişmeleri ve yeni bir devletin kurulmasına kadar varacak olan siyasal süreci ele aldık. Parlamenter sisteme geçişin getirmiş olduğu siyasal etkilerde bu bölümde ele alınmıştır. Bu sürecin sonuç kısmı olan imparatorluğun yıkılış dönemi Kemal Tahir’in çocukluk dönemine denk geldiği için önem arz etmektedir. Daha sonra Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş dönemi ve parlamenter sisteme geçilen kuruluş döneminden sonra ülkede meydana gelen demokrasi adına yapılan gelişmeleri ele aldık. Tek parti dönemi olarak adlandırılan, Kemal Tahir’in üzerinde de çok büyük etkilere sahip olan bu dönem, ülke genelindeki aydınlar üzerinde hem fikirsel olarak hem de yaşamsal olarak çok etkili olmuştur. Çünkü birçoğu düşünceleri sebebiyle hapse girmişler ve demokrasi adına yapıldığı söylenilen bu gelişmeleri sıkıntılar içerisinde tecrübe etmişlerdir. ii İkinci bölümde, Kemal Tahir’in hayatı, eserleri ve düşünce yapısı ele alınmıştır. Dünyada meydana gelen savaşlar ve siyasal gelişmelerin aydınlar üzerindeki etkileri çok büyüktür. Amerika ve Sovyet Rusya arasındaki siyasal çekişme dünyada iki kutuplu bir siyasal sistemin meydana gelmesini sağlamıştır. Bu iki büyük ülke arasındaki çekişmeler siyasal alanı da etkisi altına almıştır ve farklı siyasal sistemler ortaya çıkarmıştır. Emperyalizm, kapitalizm, Marksizm, komünizm gibi bu siyasal düşünce yapıları birçok aydın gibi Kemal Tahir’i de etkisi altına almıştır. İkinci bölümde ele aldığımız bu içerik bizi tezimizin konu başlığı olan ve üçüncü bölümde yer alan “Türkiye’nin Demokratikleşme Sürecinde Kemal Tahir’in Yeri” konu başlığına götürmektedir. Etkilenmiş olduğu siyasal akımları Anadolu topraklarında yaşayan kültürle birleştirme çabası içerisine giren Kemal Tahir, Anadolu’nun özüne aykırı olan hiçbir siyasal sistemin başarılı olamayacağını ifade ederek Türkiye’nin demokratikleşmesine önemli bir katkıda bulunmuştur. Sosyalist ve Marksist paradigmaya daha yakın bir düşünce yapısına sahip olmasına rağmen Osmanlı’ya olan hayranlığı ve Anadolu insanını düşünce yapısının ve eserlerinin merkezine alması farklı bir düşünce yapısına sahip olduğunu göstermiş, döneminde batı hayranlığı içerisinde olan çoğu aydından farklılaşmasını sağlamıştır. Anadolu’nun öz kültürüne aykırı gördüğü hiçbir sistemi benimsemeyerek ve Anadoluluğu, Türkiyeliliği bizlere mihenk taşı olarak göstererek demokratikleşme sürecimize çok büyük katkı sağlamıştır. Anadolu’nun ruhuna sahip çıkmaya çalışan tüm aydınlarımıza olan bakış açısının sahip olması gereken değeri bizlere eserleri ile aktarmaya çalışan Kemal Tahir’i anlamak Anadolu yerliliğinin felsefesini anlama açısından önemlidir.

The Role of Kemal Tahir in the Process of Democratization in Turkey The Subject we have chosen is important to understand Anotolian people and the process of Anatolian politics. The term ‘Anatolian indigenousness’ we are trying to convey has a key function in analyzing the efforts of modernization and/or westernization. Because protecting our national and spirutual values is different from turning our back to the world or to the new developments or isolating ourselves from the world. In other words it is very much different from becoming localized. The effect of political and philosophical process happening on this land, where the first money and manuscript were found and the first treaty of peace was signed and the first civilizations reigned for many years, on intellectuals can not be denied. Kemal Tahir is an important intellectual experiencing this intellectual process, which he called ‘Anatolian indigenousness’ , with Anatolian people. The thesis consists of three parts.We initiated the first section dealing with the development process of the term ‘Democracy’ , which has a very important place in the political arena of the world and the foundations of the many states first established on this region. After examining the historical and terminological porocess of democracy in general, we studied the process of democracy in the Turkish intellectual history. Then, we discussed the political evolution in Ottoman Empire and the poilitical process which lasted till the foundation of the new state. The political effects that appeared with the introduction of the parliamentary system are also examined in this section. The last phase of this process is of great importance since the fall of the empire coincides with the childhood period of Kemal Tahir. We studied the era in which Turkish Republic was founded and the improvements made in the name of democracy after the transition to parliamentary system. This period called single- party era had powerful impacts on intellectuals throughout the country as well as on Kemal Tahir. Most of these intellectuals were put into the prisons because of their views and they experienced those painful ordeals emerging in the name of democracy. In the second section we studied Kemal Tahir’s life, his works and views. The world wars and political events have immence effects on intellectuals. The political conflict between Russia and the USA has polarized the world into two political groups, creating new political systems such as imperialism, capitalism, marxism, communism. Like many other intellectuals Kemal Tahir was affected enormously by these political systems. This content we have discussed in the second section directs us to the topic of the thesis that is ‘The Role of Kemal Tahir in the Process of Democratization in Turkey’. This is also the subject of the third section. Struggling to associate the political trends he was affected by with the culture of the people living in Anatolia, Kemal Tahir contributed enormously to democratization of Turkey by conveying that no political system contrary to the essence of Anatolia can be successful. Although he is closer to the socialist and marxist paradigm Kemal Tahir showed that he thought in a different way because of the fact that he was fascinated by the Ottoman Empire and he centered the mentality of the Anatolian people in his works and this distiguished himself from most of the intellectuals mesmerized by the west. He cotributed greatly to our democratization process by showing us that being Anatolian and Turkish, and not adopting any system which is contrary to Anatolian culture is the touchstone. İt is important to understand Kemal Tahir , who, through his works, tries to convey the values the intellectuals standing as protectors to the spirit of Anatolia should have so that we can understand the philosophy of being Anatolian.