İslam öncesi toplumlarda örtünme

Abstract

Eskiçağlarda kadınlar üretkenliği sebebiyle bereketi ve tabiatı sembol etmiştir. Ancak kadının statüsü her toplumda farklı olmuştur. Genel olarak bakıldığında, kadının erkeğe göre arka planda kaldığı görülür. İşte bu ayrım sosyal bir problemdir ve sosyolojinin incelediği konulardandır. Ayrıca kimi bilim adamına göre de bazı medeniyetler Anaerkil sistem içinde yaşamışlardır. Bu sistemde kadın aktif, erkek pasiftir. Örtünme ise insan tarihi kadar eski bir kökene sahiptir. Eskiçağlarda kadın örtünme ile kendini farklı roller içinde bulmuştur. Bazen soylu bir eş, bazen de tapınak fahişesi için bir sembol olmuştur. Bazı medeniyetler de ana tanrıçalarını başı örtülü olarak tasvir etmiş, bazen de mezar stellerinde hizmetçi kadın tipleri örtülü olarak betimlenmiştir. Sosyo-kültürel olarak kadının konumundaki değişiklik gibi örtünme kültürü de değişim göstermiştir. Bu çalışmamda İslam öncesi toplumlarda farklı bir role bürünen kadının konumundan, Anaerkil toplum düzenindeki hegemonyasına değinerek, çeşitli sebeplerden dolayı kadının tarihsel bilgiler ışığında örtünmesi üzerinde durulmuştur. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İslam öncesi toplumlarda örtünme konusunun ele alındığı bu çalışmanın, birinci bölümde İslam öncesi toplumların coğrafi, tarihi ve kültürel özellikleri tanıtılmıştır. İkinci bölümde cinsiyet ve toplumsal cinsiyet kavramları kısaca açıklandıktan sonra, kadının eskiçağlardaki konumu ele alınmış, daha sonra Ana Tanrıça kültü ve Anaerkillik kavramları üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde ise, İslam öncesi dönemlerde çeşitli medeniyetlerdeki örtünme konusu ele alınmıştır. Daha sonra arkeolojik buluntular sonucunda örtünmeyle alakalı eserlerden bahsedilmiştir. Sonuç bölümünde ise konuya ilişkin genel bir değerlendirilmeye gidilmiştir.

In old ages, women symbolized fertility and nature due to their productivity. However, the status of women has been different in every society. When looked at the issue generally, it is seen that women are dropped behind compared to men. This distinction is a social problem and is one of the issues sociology studies. Besides, according to some scientists, some civilizations lived in matriarchal system. In this system, women were active and men were passive. Purdah is, by the way, has an origin as old as human history. In old ages, women found her selves in different roles with purdah. It sometimes symbolized a noble wife and sometimes symbolized a temple courtesan. Some civilizations portrayed their mother goddess in purdah, and sometimes, on grave steles maid women types portrayed in hijab. Socio-culturally, purdah culture demonstrates change as well as the status of women. In this study, by referring from status of women playing different roles in pre-Islamic societies to hegemony of women on matriarchal society, purdah for several reasons is going to be studied in the light of historical information. The study consists of three parts. In this study, at which purdah in pre-Islamic societies are studied, for the sake of a better understanding, the geographical, historical and cultural aspects of pre-Islamic societies are introduced in the first part. In the second part, after explaining the concepts of gender and social gender briefly, the status of women in old ages is studied and after that, the concepts of mother goddess cult and matriarchy are dwelled on. In the third part, purdah in several civilizations in pre-Islamic periods is discussed. After wards, it is mentioned about artifacts, found by archaeological studies, related to purdah. For the conclusion part, a general evaluation about the issue is done.