Ez-Zemahşerî ve er-Râzî tefsirlerinin nesh meselesi açısından mukayesesi

Abstract

Nesh meselesi tefsir ilminin en eski problemlerinden biridir. Günümüzde dahi sıcaklığını koruyarak tartışılmaya, bilimsel makale ve çalışmalara konu olmaya devam etmektedir. Nesh meselesinde ilk asırdan günümüze kadar farklı yaklaşımlar mevcut olmuştur. Rivayet ağırlıklı tefsirlerde mensûh ayetlerin sayısını çoğaltma dirayet ağırlıklı tefsirlerde genelde mensûh ayetlerin sayısını azaltma yaklaşımı dikkati çekmektedir.Bu çalışma tefsir ilmi geleneğinde önemli bir yere sahip olan dirayet/tahkik ehli müfessirlerin en önemli temsilcilerinden sayılan ez-Zemahşerî ve er-Râzî'nin tefsirlerinde nesh meselesini ele almaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde yedinci asra kadar müfessirlerin nesh meselesini nasıl tanımladıkları ele alınmış ve genel yaklaşımları kısaca incelenmiştir. İkinci bölümde ez-Zemahşerî' ve er-Râzî'nin neshe yaklaşımı, neshe konu edindiği ayetler tek tek incelemeye tabi tutulmuş ve iki müfessirin konuya yaklaşımlarının mukayesesi yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise iki müfessirin sonraki döneme etkileri ele alınmıştır. Bazı kısmi farklılıklara rağmen her iki müfessirin mensuh ayetlerin sayısında birbirine yakın bir rakamın ortaya çıktığı sonucuna ulaşılmıştır.

The issue of abrogation is one of the oldest problems of the history of Qur'anic exegesis. It's still a hotly debated topic and continues to be subject to scientific articles and works.There's always been different approaches to the issue of abrogation from the early centuries of Islam to the present. While the approach of increasing the number of abrogated verses is widely employed in the narrative tafsirs (riwaya), in the intellectual tafsirs (diraya) the tendency to decrease the number of abrogated verses is apparent.This work handles the issue of abrogation in the tafsirs of Al-Zamakhshari and al-Râzî who are regarded as the two of the most important representatives of the competent exegetes in intellectual/logical tafsirs which has an important place in the exegetics.In the first chapter of the work, the subjects of how the exegetes deal with the abrogation up to seventh century and their general approach are studied briefly. In the second chapter Al-Zamakhshari's and al-Râzî's approach to abrogation and the verses subject to abrogation is put to study one by one and the two exegetes' approaches to the subject are compared. In the third chapter, their influence over the later period is reviewed. Despite partial differences the outcome of this work demonstrates that the both exegeses' number of abrogated verses are approximately the same.