Büveyhiler döneminde Bağdad'da Şiîlik

Abstract

Şiîliğin Bağdad'da Büveyhiler dönemiyle birlikte geçirdiği sürecin değerlendirildiği yüksek lisans çalışmamızda, Şiî temayülleri ile bilinen Büveyhilerin Bağdad'a hâkim olmaları ile başlayan süreçte Şiî İmamiyye mezhebi mensuplarına Bağdad'da tanıdıkları toleranslar, İmami âlimlere verdikleri destekler ve tüm bunlar neticesinde Bağdad'ın mezhep haritasında ortaya çıkan değişimlerin yol açtığı sonuçlar irdelenmeye çalışılmıştır. Çalışmamız Bağdad şehrinde Büveyhilerin egemenliği ile başlayan, Selçukluların Büveyhî hâkimiyetine son vermesiyle sona eren süreçteki Şiî İmamiyye mensuplarının, sosyal ve kültürel hareketliliğini ve bu hareketliliğin sonuçlarını konu edinmektedir. Konunun daha net bir şekilde ortaya konulabilmesi için çalışmamız üç aşamalı olarak yürütülmüştür. Bağdad, Büveyhiler ve İmamiyye hakkında gerekli ön bilgilendirmeler yapıldıktan sonra, tezin esas içeriğini oluşturan Büveyhiler dönemi ve Bağdad şehriyle sınırlı olmak üzere İmamiyye mezhebinin geçirdiği evrimsel sürece ağırlık verilmiştir. Büveyhiler Bağdad'a girişleriyle beraber Şiî İmamiyye mensuplarına her alanda destek vererek sosyal hayatta geçmişe nazaran daha görünür hale getirmişler ve verdikleri desteklerle İmami âlimler, İmamiyye itikadını yazdıkları eserlerle güçlendirmişlerdir. Ancak bu yaşananlar Bağdad'da İmamiyye'ye muhalif Sünni kitlelerininde tepkilerinin büyümesine ve bu süreç içerisinde artarak gerginliklerin ve kanlı çatışmaların çıkmasına neden olmuştur. Bağdad, yaşanılan bu mezhep savaşları nedeniyle gerek ekonomik gerekse kültürel alanda yıpranarak, öncesinde sahip olduğu zengin şöhreti onuncu yüzyıl sonunda kaybetmiştir.

In our Master's Thesis in which the process of Shiism spent together with Buyids' period in Baghdad was evaluated. The period started with the domination of Buyids known with tendency of Shia, their tolerance shown towards Imamiyya Shiite sect members in Baghdad, their support given to the Imami scholars and the changes appeared in Baghdad's sectarian map and its results were studied. In the period started with the sovereignty of Buyids in Baghdad and ended with Seljuks' put an end to the domination of Buyids, social and cultural mobility of Shiite members of Imamiyya and its results was studied in our thesis. To make our subject matter more clear we handled our study in three stages. First prior knowledge about Baghdad, Imamiyya and Buyids then the period of Buyids which was the main topic in our thesis were given, and then we concentrated on the evolutionary process of Imamiyya sect limited with Buyids period and Baghdad. Together with Buyids' entrance to Baghdad, Imami scholars gave support to Imamiyya members of the Shiite in all areas and had them appeared in social life more than the past and had the Imamiyya belief powerful with the works which they wrote. But these experiences caused the increase of Sunni masses' reactions against Imamiyya, increasingly continued and also caused tension and blody conflicts in Baghdad. Because of these sect wars, Baghdad wore down both in economic and cultural field and lost its rich fame at the end of the tenth century.