16. yüzyıl Çorum Nahiyesi’nde nüfus ve yerleşim özellikleri

Abstract

Osmanlı klasik çağında, kırsal bölgelerdeki iktisadi hayatın temelinde timar sistemi yer almaktaydı. Osmanlılar, tahmini vergi gelirlerini hesaplamak ve kayda geçirmek için belirli aralıklarla tahrir adı verilen bir çeşit nüfus ve arazi sayımları yapmaktaydı. Bu çalışma, 16. Yüzyılda Çorum Sancağında tutulan tahrir kayıtlarından yola çıkarak söz konusu dönemde şehrin idari sınırlarının kapsamına ışık tutmakta ve nahiye merkezi ile çevresindeki kırsal yerleşimlerin nüfusuna dair çıkarımlarda bulunmaktadır. Benzer şekilde bölgedeki ekilebilir arazilerin miktarı ve zaman içerisindeki değişimleri ile nüfus ve tarım arazileri arasındaki ilişkiyi değerlendirmektedir. Tahrir defterlerinden elde edilen rakamlar, ilgili yüzyılda Rum Vilayeti’nin diğer nahiyeleri ile mukayese edilmekte ve Çorum’un 16. yüzyıldaki sosyal ve ekonomik durumunu ortaya koymaktadır.

In the Ottoman classical age, timar system played an important part in the center of economic life especially in the rural areas. The Ottomans, made a kind of population census and land surveys called tahrir, at certain intervals to compute and register estimated tax revenues. Based on tahrir registers, population of the district center and its countryside besides of the district’s geographical and juridical area are inferenced. Similarly, changes in agricultural potential of the rural area and its affects on inhabitants are discussed thorougly. The data acquired from the tahrir registers are compared to the other sanjaks of the Rum Province and revealed the economic and demographic changes of Çorum during the 16th century.