Osmanlı yönetiminde Kıbrıs'ta üç köyün (Alayköy [Yerolakko], Türkeli [Ayvasıl] ve Kırklar [Timbu]) sosyo-ekonomik değişim ve dönüşüm tarihi (1570-1878)

Abstract

Doğu Akdeniz'de jeopolitik ve jeostratejik öneme sahip olan Kıbrıs Adası, Asya, Afrika ve Avrupa kıtalarının kesiştiği su yolları üzerinde olması bakımından, coğrafi açıdan çok önemli bir noktadır. Ada, yerleşime açıldığı Neolitik dönemden beri birçok devletin uğrak yeri olmuş ve siyasi çekişmelerin odak noktası olma özelliğini daima korumuştur. Özellikle bakır madeni ile meşhur olan ada, ilk çağlardan itibaren civar memleketlerle ticari ve kültürel ilişkiler içerisinde olmuştur. Mısır, Anadolu ve Ortado-ğu'da hakimiyet süren çeşitli uygarlıkların ticari, siyasi ve psikolojik üstünlük sağlaya-bilmeleri açısından kilit bir konumdadır. Coğrafi konumunun yanı sıra önemli yeraltı zenginlikleri ile doğal tabiatı gereği, çevresindeki devletlerin iştahını daima kabartmıştır. Tüm bu sebeplerden dolayı ada, Osmanlı Devleti'nin fetih siyaseti içerisinde önemli bir yer tutmuştur. Osmanlı Devleti fetihten hemen sonra 1572 yılında Kıbrıs'ta bir tahrir işlemi yapmıştır. Yapılan tahririn amacı, vergi ve insan kaynağının belirlenmesi, bölge-deki reayanın sahip olduğu emlak ve arazi kaynaklarının devletçe tespit edilmesidir. Bu çalışmada, H. 980 (1572) tarihli Kıbrıs tahrir defteri ile H. 1248 (1833) tarihli Lefkoşa Temettüat, 1643 Cizye Muhasebe, 1831 Kıbrıs Nüfus ile 1852-1853 Cizye Muhasebe defterinde kayıtlı, Yerolakko, Ayvasıl ve Timbu köylerinin 1570 ile 1878 yılları arasın-daki sosyo-ekonomik açıdan gelişim süreçleri ele alınmıştır.

Due to it is on the intersecting aqueducts position of Asia, Africa, and Europe continentals, Cyprus is a very important position. The island has been a popular destina-tion for many states since the Neolithic period and has always been the focal point of political strife. The island has always been in the commercial and cultural relationship with the surrounding countries as it was famous with the copper mine. It is on a key position for the various civilizations whose rule on Egypt, Anatolia, and the Middle East in order to psychologically, commercially, and politically dominate the region. Besides its geographic location, with its nature, and underground treasures it has always whetted the appetite of surrounding countries. Because of all these reasons, it had made an im-pression in the conquer policy of the Ottoman Empire. The Ottoman Empire carried out a "Tahrir" process in 1572 shortly after the conquer. The purpose of this "Tahrir" is to determine the human resource and tax and to determine real estate and land resources owned by the "reaya" in the region by the state. In this study, the socio-economic and socio-cultural development process between 1572-1878 dates, the registered villages Yerolakko, Ayvasıl, and Timbu on the Cyprus Tahrir book dated H 980 (1572), and H 1248 (1833), and dated Nicosia Temettuat, and 1643 Cizye accounting, 1831 Cyprus population, and 1852-1853 Cizye accounting are discussed.