Çorum il merkezinde lise son sınıf öğrencilerinde e-sağlık okuryazarlığı düzeyi ve seçilmiş sağlık davranışları

Abstract

Tanımlayıcı ve kesitsel türdeki bu çalışma, Eylül 2019-Şubat 2021 tarihleri arasında, Çorum il merkezinde lise son sınıf öğrencilerinde e-sağlık okuryazarlığı düzeyini ve seçilmiş sağlık davranışlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmaya il merkezindeki devlet okullarında öğrenim gören gönüllü 1349 lise son sınıf öğrencisi dahil edilmiştir. Grup anket yöntemi ile toplanan araştırma verilerinin değerlendirilmesi SPSS 21.0 programı aracılığıyla yüzdelik, ortalama, ki-kare testi kullanılarak yapılmıştır. Değerlendirilmelerde p<0,05 değeri istatistiksel açıdan anlamlı kabul edilmiştir. Araştırma Hitit Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu tarafından onaylanmıştır. Katılımcıların %44,6'sı erkek %55,4'ü kadın olup yaş ortalaması 17,4±0,6 yıl olarak saptanmıştır. Öğrencilerin e-sağlık okuryazarlığı ölçeğinden aldıkları puan ortalaması 25,9±5,7 bulunmuştur. Katılımcıların %54,4'ünde e-sağlık okuryazarlığı yüksek (26-40 puan), %45,6'sında e-sağlık okuryazarlığı düşük (8-25 puan) düzeydedir. Öğrencilerin öğrenim gördüğü okul türü, baba eğitim düzeyi ve sağlık durum algısı e-sağlık okuryazarlığı açısından anlamlı farklılık oluşturmuştur (p<0,05). Sağlık kontrollerini düzenli yaptırmayanların oranı %70,6 olup bu grupta düşük e-sağlık okuryazarlığı oranı %75,3'tür (p<0,01). Son bir yılda kan basıncını ölçtürenlerin oranı %48,6'dır ve bu grupta e-sağlık okuryazarlığı daha yüksektir (%54,5) (p<0,001). Son bir yılda kan kolesterolünü ölçtürmeyenler (%78,8) arasında düşük e-sağlık okuryazarlığı oranı anlamlı ölçüde yüksektir (%81,3) (p<0,05). Öğrencilerin tamamına yakını son bir yılda vücut ağırlığını ölçmüştür ve bu grupta e-sağlık okuryazarlığı anlamlı ölçüde yüksektir (p<0,001). Meyve-sebze tüketim sıklığı ve fast-food tüketimi öğrencilerin e-sağlık okuryazarlığı düzeyi üzerinde anlamlı farklılık oluşturmuştur (p<0,05). Öğrencilerin tamamına yakını (%81,2) düzenli egzersiz yapmamaktadır ve bu grupta e-sağlık okuryazarlığı anlamlı ölçüde düşüktür (%82,4) (p<0,05). e-Sağlığa ilişkin davranışlardan son bir haftada sağlıkla ilgili araştırma yapma, sağlıkla ilgili konulara yönelik algı ve sağlıkta bilgiye erişimde kaynak kullanma durumu açısında e-sağlık okuryazarlığı anlamlı farklılık göstermiştir (p<0,05). Öğrencilerin %25,2'si cep telefonuna sağlık aplikasyonları indirmiştir ve cep telefonuna sağlık aplikasyonu indirmeyenlerde düşük e-sağlık okuryazarlığı daha yaygındır (p<0,001). Öğrencilerin yaklaşık üçte ikisi e-nabız uygulamasını duymuştur ve bu grupta yüksek e-sağlık okuryazarlığı daha yaygındır (p<0,05). Sonuç olarak adolesanların e-sağlık okuryazarlığı düzeyi düşük bulunmuştur. Seçilmiş sağlık davranışları e-sağlık okuryazarlığı düzeyi üzerinde anlamlı farklılık oluşturmuştur.

This descriptive and cross-sectional study was conducted between September 2019 and February 2021 to determine the level of e-health literacy and selected health behaviors among senior high school students in Çorum city center. The study included 1349 volunteer senior high school students studying in public schools in the city center. The evaluation of the data collected by the group questionnaire method was made by using the percentage, mean, chi-square test through the SPSS 21.0 program. In evaluations, p<0,05 value was considered statistically significant. The research was approved by the Hitit University Non-Interventional Clinical Research Ethics Committee. Of the participants, 44,6% were men, 55,4% were women, with the mean age was 17,4 ± 0,6 years. The mean score from the e-Health Literacy Scale was found to be 25,9 ± 5,7. Among the students, 54,4% had high e-health literacy (26-40 points), 45,6% had low e-health literacy (8-25 points). Type of schools, education level of the fathers and the perception of health status made a significant difference in terms of e-health literacy (p<0,05). The rate of those with unregular health checks was 70,6% and the low e-health literacy rate in this group was 75,3% (p<0,01). The rate of those who measured their blood pressure in the last year was 48,6%, and in this group, e-health literacy higher (54,5%) (p<0,001). Among those who did not measured their blood cholesterol in the last year (78,8%), the low e-health literacy rate was significantly higher (81,3%) (p<0,05). Almost all of the students have measured their body weight in the last year, and e-health literacy was significantly higher in this group (p<0,001). Fruit and vegetable consumption frequency and fast-food consumption made a significant difference on the e-health literacy level of students (p<0,05). Almost all of the students (91,2%) didn't do exercise regularly and e-health literacy was significantly lower in this group (82,4%) (p<0,05). Among the e-health-related behaviors, e-health literacy showed a significant difference in terms of conducting health-related research, perception about health-related issues and using resources in accessing health information in the last week (p<0,05). Of the students, 25,2% downloaded health applications to their mobile phones, and low e-health literacy was more common among those who didn't download (p <0,001). About two-thirds of the students heard of the e-pulse application, and high e-health literacy was more common in this group (p<0,05). In summary, e-health literacy levels of adolescents were found low and selected health behaviours had significant difference on e-health literacy.