Fethî’nin manzum Menâzil-i Hacc’ı

Abstract

Hac literatürü arasında bulunan türlerden biri de menâzil-i hac olarak adlandırılan eserlerdir. Bu tür eserlerin yazılma amacı, hac güzergahları ve bu güzergahlarda bulunan menziller hakkında izlenimleri paylaşmak, bilgi vermektir. Öğretme, açıklama yönteminin açıkça görüldüğü bu tarz eserlerde, edebî kaygı geri plandadır. Bu eserlerde konaklama mekânlarının coğrafî, tarihî ve dinî özellikleri kimi zaman muhtasar kimi zaman mufassal bir şekilde anlatılır. Şairler, hacı adaylarını konaklar hakkında aydınlatırken samimi bir üslubu, yalın bir anlatımı tercih eder. Klasik Türk edebiyatı sahasında manzum-mensur birçok menâzil-i hac yazılmıştır. Manzum olarak telif edilen metinlerden biri de Fethî mahlaslı bir şaire ait Menâzil-i Hac adlı eserdir. Mesnevi nazım biçimiyle yazılan ve 153 beyitten meydana gelen eser, tipik muhtasar bir menâzil-i hac özelliği göstermektedir. Başta şuara tezkireleri olmak üzere birçok kaynak incelemesine rağmen şaire ait bir bilgiye rastlanmamıştır. Eserin imlasından şairin 19. yy.da yaşadığı sanılmaktadır. Katalog ve çalışmalarda, Fethî’den sehven “Hakkî” olarak söz edilmiştir. Bu çalışmada hac literatürü hakkında genel bir bilgi verildikten sonra eserden hareketle müellifi, Fethî mahlaslı şairler, Menâzil-i Hacc’ın muhteva ve şekil unsurları ile dil ve üslubu hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmanın sonunda eserin transkripsiyonlu metni takdim edilmiştir.

One of the types included in the pilgrimage literature is the works called Menâzil-i hac. The purpose of writing such works is to share the impressions and give information about the pilgrimage routes and the ranges in these routes. In such works where teaching and explanation method is clearly seen, literary anxiety is in the background. In these works, the geographical, historical and religious characteristics of the accommodation places, sometimes concise, and sometimes detailed. While the poets enlighten the pilgrim candidates about the mansions, they prefer a sincere style and a simple expression. In the field of classical Turkish literature, many poetry-prose Menâzil-i hac were written. One of the texts copyrighted in verse is Menâzil-i Hac, a poet of Fethî pseudonym. The work, written in the mesnevi verse and consisting of 153 couplets, shows a typical concise pilgrimage feature. No source of poetry has been found in many source studies, especially the notes of the poet. It is believed from the spelling of the work that the poet lived in the 19th century. In the catalogs and studies, Fethî is mentioned as “Hakkî”. In this study, after giving a general information about the pilgrimage literature, information was given about his author, his poet, Fethî pseudonym, content and form elements of Menâzil-i Hac, and language and style. At the end of the study, the transcribed text of the work was presented.