Niğde-Bor Ovası Neolitik ve Kalkolitik Çağ Çanak Çömlekleri

Abstract

Niğde-Bor Ovası Neolitik ve Kalkolitik Çağ Çanak Çömlekleri adlı tez çalışmasına konu olan materyal, Dr. Abdullah Hacar tarafından Niğde Bor, Ulukışla, Çamardı İlçelerinde 2016 yılından beri yürütülmekte olan "Niğde Dağlık Alanlar Yüzey Araştırması" projesinin 2020 yılı çalışmalarında toplanmıştır. Araştırmanın önceki sezonlarında dağlık alanlara ağırlık verilirken 2020 sezonunda ise Bor Ovası'nda çalışılmıştır. Yaklaşık 10 gün süren arazi çalışmaları sırasında, 1982 yılında Dr. Uğur Silistreli tarafından tek sezon çalışılmış olan Pınarbaşı-Bor Höyük ve Niğde Dağlık Alanlar Yüzey Araştırması 2020 sezonunda tespit edilen Kıvrımak Höyük ve Çıplak Tepe olmak üzere üç höyükten, boyalı ve boyasız gövde parçaları, ağız, dip ve kulplardan oluşan toplamda 170 adet çanak çömlek parçası toplanmıştır. Bu çalışmada, çanak çömlekler geleneksel yöntemlerle değerlendirilip katalog oluşturulacak ve çevre bölgelerdeki gelenekler ile karşılaştırılarak Niğde-Bor Ovası tarihöncesi dönemlerinin kültürel özellikleri anlaşılmaya çalışılacaktır. Bölgenin arkeolojik araştırma tarihçesinine bakıldığında 1951 yılında başlayan çalışmaların günümüze kadar kesintisiz devam ettiği görülmektedir. Hem yüzey araştırmaları hem de kazılar ile bölgenin arkeolojik geçmişi ortaya konulurken, ülkemiz arkeolojisi için öncü birçok proje yürütülerek arkeoloji bilimine katkı sağlanmıştır. Bu çalışmada analiz edilen çanak çömlekler de bölgenin araştırma tarihine katkı sağlamakta olan güncel projelerinden biri ile elde edilmiştir. Pınarbaşı-Bor Höyük, Kıvrımak (Kızılca) Höyük ve Çıplak Tepe'den toplanan çanak çömleklerin makroskopik gözlemlerine dayanarak, karakteristik parçaların Tepecik-Çiftlik Höyük'te in situ olarak bulunan ve Erken Kalkolitik döneme tarihlenen 3. tabaka çanak çömlekleri ile benzer bir gelenek olduğu görülmektedir. Ayrıca Tepecik-Çiftlik gibi in situ bir buluntu grubu olmasa da Musular yerleşiminde tespit edilen ve Geç Neolitik döneme tarihlenen parçalar ile benzediği anlaşılmaktadır. Bölgenin bu iki anahtar yerleşimini referans alarak yapılan tarihleme çalışmalarına göre çanak çömlek parçaları arasındaki en karakteristik mallar olan, kırmızı astarlı ve yoğun perdahlı A grubu malların Geç Neolitik dönemde başlayan iskâna, koyu kahverengi hamurlu ve yoğun perdahlı B grubu malların Erken Kalkolitik dönemde devam eden iskâna işaret ettiği anlaşılmaktadır. Bu bulgular ışığında Pınarbaşı-Bor Höyük, Kıvrımak Höyük ve Çıplak Tepe'nin Geç Neolitik dönemden Erken Kalkolitik döneme kadar iskân edilmiş olması muhtemeldir.