Resim sanatında figür-yerel ilişkisinin anı-bellek bağlamında incelenmesi
Özet
Duyularımızın kişilerle olduğu kadar, mekânlarla da bağ kurduğunu, bu kurulan duygusal algılamanın da belleğimizde yer ederken vücudumuzda da bazı değişimleri oluşturduğunu hatırlamakta fayda vardır. Hafıza depomuz pek çok disiplini de içine katan geniş bir kavramdır. Bu disiplinler, "bireysel", "toplumsal", "kültürel" ve "kolektif" bellek çalışmalarıyla geniş bir yelpazede geçmişin incelenmesi ve değerlendirilmesini sağlamakta bireyin duygu haritasını ortaya çıkarmaktadır. Bellekten beslendiğini ifade eden Sarkis, Anılarımızın belleğimiz, belleğimizin de mekânımız olduğunu, mekânın, belleğin güçlü bir taşıyıcısı ve bireysel hikâyesinin köklendiği yer olduğunu vurgulamıştır. An ve anılar bellek mekânı üzerinden hafıza metaforlarına göndermeler yaparak izler ve kalıntıları imgelerle nesneye dönüştürüp kendi gerçekliğini bulmaktadır. Anı - bellek bağlamında sanatsal çalışmaların disiplinler arası mecrada edinilen birikimleri yıllar sonra gelecek kuşaklara üretim yapabilecekleri, arkeolojik bir kazı alanı bırakacaktır. Avrupa'da yaşanan Dünya savaşları özellikle de II. Dünya Savaşı'nın arkasından gelen ekonomik problemler, sömürge düzeni ve kimlik savaşları, "1930-1950" yıllarını kapsayan süreç sanatçılar açısından toplumsal, kültürel, kolektif ve bireysel bellek çalışmaları için bolca malzeme vermiş zaman dilimidir. Bellek çalışmaları yapan sanatçılar, geleneksel ve yerel unsurları, mekân, eşya ve kültür üzerinden sosyolojik olarak, toplumsal olaylar, kimliksel karmaşalar ve travmaları psikolojik olarak da incelemiştir. Figür - yerel ilişkisinin anı-bellek bağlamında incelenmesi başlıklı araştırmanın giriş bölümünde, tarihsel süreç içinde, bellek, anı, figür ve yerel ile ilgili tanımlamalar yapılmıştır. Bellek metaforları üzerinden mitse anlatılar ve hatırlama-unutma arasındaki diyalektiğin sanata yansımaları incelenmiştir. İkinci bölümde modernizm öncesi bellek ve modernizmde bellek başlıklarıyla modern sanat hareketleri içerisindeki akımlar ve sanatçılar, kontekst bakış açışıyla incelenip, sanatçıların anı ve belleğindeki süreçler incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise anılarından beslenen sanatçının, yerel unsurları Anı-bellek bağlamında ele alışı uygulamalar yoluyla, kişisel bellek aktarımı olarak pratiğe dökülmüştür. Bu bağlamda aile albümünün önemi, kişinin hayatına katılan figürlerin bellek sürecine dâhil oluşu, sözlü sanatın sanatsal yansımaları incelenmiş, kimlik anlatıları ile bellek metaforları olarak, farklı anlayışlarda çalışmalar gerçekleştirilmiştir.
