Hadis kaynaklarında cenâiz bölümleri ve sünnette cenaze algısı (Kütüb-i Tis'a özelinde)

Abstract

Cenazeye ilişkin malumatlar ve uygulamalar, insanlık tarihi kadar eskidir. İlgili mesele günümüze değin hayatın içerisinde kendisine yer bulmuş ve kıyamete kadar da toplum içerisinde varlığını devam ettirecektir. Çalışmamızın konusu, "Hadis Kaynaklarında Cenâiz Bölümleri ve Sünnette Cenaze Algısı"dır. Çalışmada; Cenâiz Bölümleri'nin muhteviyatının ortaya konulması, cenaze uygulamalarının hadislerde yansımasının gözler önüne serilmesi ve cenaze ile ilgili toplumda yer alan bilgilerin sağlam temele dayandırılması amaçlanmaktadır. Araştırmada hadis literatürünün büyük bir yekûn teşkil etmesi ve sıhhat noktasında da diğerlerine nazaran daha muteber olması sebebiyle Kütüb-i Tis'a üzerinden tahdide gidilmiştir. Böylesi sınırlandırmaya gidilmesinin bir diğer nedeni Kütüb-i Tis'a özelinde bu tür bir çalışmanın kaleme alınmamış olmasıdır. Çalışmada teze dâhil edilen eserlerde cenaze bahislerinin doğrudan ya da dolaylı mutlaka ele alındığı ve konuya ilişkin rivayetler ile uygulanagelen cenaze merasimlerinin birbiriyle uygun olduğu varsayımından yola çıkılmıştır. Tezde kapsamı ile sınırları belirlenmiş kitap ve rivayetlerden hareketle genel bir yargıya ulaşılmaya çalışıldığından tümevarım; meseleye dair malumatın farklı haber grupları içerisinde yer alması sebebiyle de karşılaştırma yöntemlerine sıklıkla başvurulmuştur. Cenaze sürecini bizzat âyet ve hadislerle ortaya koymak bu sürece dâhil olabilecek yanlış tatbîklerin önüne geçmesi itibarıyla önemlidir. Son tahlilde; dokuz hadis kitabında, cenazeye dair hemen her konunun birbirini tamamlar nitelikte bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bazı yanlış uygulamalar olmakla beraber genel manada cenaze sürecinin ve uygulamalarının naslara dayalı teşekkül ettiği görülmüştür.