Türkiye’nin dış borç sorunu ve kriz etkileri

Abstract

Dış borçlanma, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin iç tasarruf yetersizliği nedeniyle ekonomik kalkınmalarında yoğun olarak kullandığı bir finansal kaynaktır. Dış borçlar alındığında ülke ekonomisine ek kaynak niteliği taşımaktadır. Alınan dış borçlar üretken ve verimli alanlarda kullanıldığında yatırım ve ihracat artar ve borç servisi finansmanında da kullanılabilmektedir. Aksi takdirde alınan dış borçlar üretime dönüştürülemeyip dış borçlar finanse edilemediğinde ülkeler krize sürüklenmektedir. 1980’den sonra dışa açılma ve liberalleşme politikalarına ağırlık veren Türkiye, Meksika, Arjantin ve Brezilya’ nın da içinde bulunduğu birçok ülke 1980’ lerde ve özellikle 1990’ lı yıllarda krizlerle karşılaşmıştır. Bu çalışmada da krizlerin önemli bir sebebi olan dış borçlanmayı çeşitli dış borçluluk göstergeleri ile analiz ederek krizle olan ilişkisinin Türkiye açısından incelenmesi amaçlanmış ve bazı ülkelerle de kıyaslanması yapılmaya çalışılmıştır. Çalışmada 1994 ve 2001 krizlerini yaşayan Türkiye’ nin dış borçla olan ilişkisi kırılganlık göstergeleriyle rakamsal olarak ele alınmıştır. Dış Borç Stoku / GSYH, Dış Borç Stoku / İhracat, Dış Borç Servisi / İhracat ve Faiz Servisi / İhracat oranlarını IMF ve Dünya Bankası tarafından belirtilen kritik düzeye göre incelenmiş ve Türkiye’ nin yaşadığı krizlerle ağır borçluluk hali arasındaki ilişki açıklanmıştır.