Yazar "Can, Ayhan" seçeneğine göre listele

Listeleniyor 1 - 2 / 2
  • Küçük Resim
    Öğe
    Abdurrahman el-Câmî'nin Şerhu'r-Risâleti'l-Vaz'iyye adlı eserinin edisyon kritiği
    (Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015) Can, Ayhan; Arslan, İclâl
    Nureddin Abdurrahman el-Câmî, hayatı boyunca bilgi elde etmenin yollarını aramıştır. İlim için birçok yolculuklara çıkmıştır. el-Câmî gerek Arap dünyasına hitap eden, gerekse Fars dünyasına hitap eden birçok eser kaleme almıştır. Bu eserlerinden biri de tezimizin konusunu teşkil eden Şerhu'r-Risâleti'l-Vaz'iyye adlı eseridir. el-Câmî bu eseri Abdurrahman el-Îcî'nin er-Risâletü'l-Vaz'iyye adlı eserine şerh olarak yazmıştır. Bu eser, lafız-anlam ilişkisini inceleyen vaz' ilmini konu edinir. el-Câmî'nin bu şerhinin, kendisine aidiyeti noktasında herhangi bir sıkıntı yoktur. Bu şerh el-Îcî'nin er-Risâletü'l-Vaz'iyye adlı eseri üzerine yazılmış ilk şerhlerden olup yöntem olarak kendinden önce yazılmış Ebu'l-Kasım el-Leysî es-Semerkandî'nin şerhinden çokça faydalanılmıştır. Şerhin üslubu daha önce vaz' ilmiyle karşılaşmamış okuyuculara ağır gelebilir. Bu bağlamda bu eserin iyi anlaşılması için tezimizin birinci bölümünde vaz' ilmiyle ilgili temel bilgiler vermeye çalıştık. Ayrıca Arapça kısmında da açıklayıcı unsurlar içeren dipnotlar kullandık.
  • Küçük Resim
    Öğe
    Arap nahvinde kurucu metin ile şerh ilişkisi bağlamında Zemahşerî?nin el-Unmûzec adlı eseri ve şerhleri örneği
    (Hitit Üniversitesi, 2021) Can, Ayhan; Toprak, Mehmet Faruk
    İslâm ilim tarihinde şerh kültürü ve telifi büyük bir yere sahip olup ilmî kaynakların bir kısmını oluşturmaktadır. Birbirinden farklı konuları içeren metinlere birçok şerh yazılmıştır. Çalışmamızın konusunu teşkil eden ve bir nahiv metni olan el-Unmûzec?e de başta Zemahşerî'nin öğrenci Diyâuddîn el-Mekkî olmak üzere birçok kişi şerh yazmıştır. el-Unmûzec ve şerhleri bağlamında metin-şerh ilişkisine baktığımızda, el-Unmûzec muhtasar bir eser olma hasebiyle doğal olarak şerhe muhtaç olarak görülmüştür. Buna bağlı olarak tanım, istişhâd, örneklemeler, farklı görüşlerin serd edilmesi, irâb ve ta'lîl gibi konularda şârihler etkin rol oynamış ve kurucu metne bir takım katkılar yapmışlardır. Nahiv ilminde önemli bir husus teşkil eden tanımlar el-Unmûzec'de kısmen ifade edilmiş olup kısmen de zikredilmemiştir. Tanımı yapılmayan terimler şârihler tarafından tamamlanmış; yapılan bazı tanımlar ise analiz edilerek gerekli durumlarda sağlamlığı ölçülmüştür. Bazı şârihler tarafından hatalı bulunan tanımlara ise itiraz edilmiş, mümkün derecede doğru bir tanım ortaya konulmuştur. Şârihler sadece tanımlarda değil lafzî ve fikrî bağlamda da el-Unmûzec'in metnine müdahaleler yaparak analist bir yaklaşım sergilemişlerdir. Şârihlerin bu tutumları hem el-Unmîzec'i tamamlamış hem de nahiv ilmine analizci bir yaklaşım sonucunda katkılar yapılmaya çalışılmıştır. Şerhlerde ilave olarak kullanılan Kur'ân-ı Kerim âyetleri, hadis, şiir ve Arap kelamı gibi istişhâd unsurlarıyla metni zenginleştirilmiştir. Bunun yanı sıra metnin anlaşılması adına örnekler kullanılarak okuyucuya ilave bilgiler sunulmuştur. Nahiv konularını bütüncül bir bakış açısıyla ele alan bazı şârihler, bir konu hakkında gelenekteki birbirinden farklı görüşler zikrederek içerik zenginliğini oluşturmuşlardır. Bazı şârihler ise metin merkezli bir yöntem sergilemişlerdir. Ayrıca kurucu metinde yer verilmeyen ta'lîl dediğimiz nahiv kuralların aklî bir zemine oturtulma olgusu ve okuyucunun kurucu metni daha kolay anlaması adına yapılan irâb ameliyesi de şârihlerin sunduğu bir katkıdır. Şerhler; kurucu metnin anlaşılması, analizinin yapılması ve eksikliklerinin gidermeleri gibi ortak amaçlar için yazıldıkları gibi birbirinden farklı amaçlar için de yazılmışlardır. Sosyal çevrenin ihtiyacını karşılamak, aynı metnin farklı yönlerini ele almak, aynı metne önceden yazılmış şerh veya şerhlerin eksik görülmesi gibi faktörler aynı metin üzerine birden çok şerhin yazılmasına imkân sağlamıştır. Şerhlerin muhtevalarına bakıldığında her ne kadar sonraki dönemlerde yazılan bazı şerhler kendinden önceki şerhlerden yararlansalar da orijinal bir üslup ve içeriklerle yazılan şerhler de mevcuttur.