Ziyaret fenomeni ve din (Kastamonu Şeyh Şaban-ı Veli türbesi örneği)

Abstract

Geçmişten günümüze tüm dünya toplumlarında olduğu gibi Türk toplumunda da cazibe merkezleri olan dini ziyaret yerleri önemli bir yere sahiptir. Tarihsel süreç içerisinde baktığımızda insanoğlu, eski çağlardan beri doğaüstü varlıklara inanmış, bu varlıklara bir kutsallık atfetmiş ve onlara yakın olma çabası içerisinde bulunmuştur. Ziyaret fenomeninin esas amacı, kutsal olana ulaşmak ve onu yaşamaktır. Bu doğrultuda günümüzde yapılan kazı çalışmalarında da gördüğümüz gibi eski çağlarda yapılan kutsal yapılar (mabet, cami, türbe, külliye vb.) ve bunlarla ilgili zaman içerisinde ortaya çıkmış geleneksel anlatı türleri (mitolojiler, halk hikâyeleri, efsaneler, destanlar vb.) insanoğlundaki bu güdüyü gözler önüne sermektedir. Kutsal kabul edilen mekânlardan olan türbelerde ölümünden yüzyıllar geçmesine rağmen saygı duyulan ve teveccüh gösterilen kişilerin, günümüzde de insanlara fayda sağlayabileceği düşüncesi halk dindarlığı üzerinde kendisine büyük bir yer bulmakta ve kültürel hafıza süreklilik göstermektedir. Kutsal olana yakın olma düşüncesi bu mekânları manevi anlamda bir sığınağa dönüştürmekte ve özellikle kutsal gün ve gecelerde insanların değişik amaçlarla ziyaret ettiği manevi çekim noktaları haline dönüşmelerini sağlamaktadır. Bu araştırma, Kastamonu ili Şeyh Şaban-ı Veli Türbesi örnekleminden yola çıkarak, türbelerin insanların manevi yaşamlarında ve sosyal hayatlarında ne gibi rolleri olduğunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda Şeyh Şaban-ı Veli Cami cemaati ve Türbe ziyaretçileri ile bir anket çalışması yapılmış, anket verileri sonucunda; türbe ve camilere gelen ziyaretçilerin dini inançları, dini ibadetlere olan ilgileri, dini kanaatleri, dini tutumları ve günlük hayatlarında dini nitelikli diğer toplumsal olaylar karşısında takındıkları tavırları ve toplumun genelindeki din algısı konuları Din Sosyolojisi perspektifiyle ele alınarak tespit edimeye ve çözümlemeye çalışılmıştır.

Visiting religious places have been attractions in Turkish society as it is in entire world from past to present. Throughout the history, mankind has believed the existence of supernatural beings, attributed sanctity to them and been in an effort to close them. The main purpose of visiting phenomenon is to reach to sacred and live it. In this regard, as it is seen in excavations belonged to ancient times, the sacred buildings (temples, mosques, shrines, kulliye, etc.) and traditional narratives emerged within the time as to these buildings (mythology, folk tales, myths, legends, etc.) reveals human instinct. The idea that the deaths in holy temples to be beneficial to today's human beings finds a great place on public piety and demonstrate cultural memory continuity. The idea is to be close to the holy ensure that these venues are transformed into a spiritual shelter and provide them to be moral point, particularly for holy days and they are visited by people for different purposes in the nights. Based on Kastamonu Şeyh Şaban-ı Veli Tomb, the purpose of this study is to show how temples are effective over people' spritual and social lives and what roles given these venues. In this regard, a survey made with parish and visitors of the Tomb in question. As a result of the survey, religious beliefs of visitors to the tomb and mosque, their interest in religious worship, religious convictions, religious attitudes, their religious stands taken in relation to religious issues and religious perception in the society have been assessed and analysed within the perspective of Religious Sociology.