İsmail Hâmi Danişmend, eserleri ve tarihçiliği

Abstract

Bu çalışmada Türk tarihine önemli katkılar sunan tarihçi İsmail Hâmi Danişmend’in hayatı, eserleri ve tarihçiliği konuları işlenmiştir. 1889 yılında Merzifon’da doğan İsmail Hâmi Bey, Türk tarihi ve kültürü üzerine oluşturduğu eserlerle birlikte şiirler yazmış, dil çalışmaları ve çeviriler yapmıştır. Eserlerinin büyük kısmını 1955 yılında “vatana ihanet” suçlaması ile yargılandığı Ankara İstiklal Mahkemesi’nden beraat ettikten sonra oluşturmuştur. Eserlerini oluştururken Ayasofya ve Nuru Osmaniye Kütüphanelerinde; Başbakanlık, Osmanlı ve Fetih Cemiyeti arşivlerinde araştırmalar yapmıştır. Eserleri akademik çalışmalar şeklinde olmayıp geleneksel tarihçiliğin özelliğini taşımakta, bu yönüyle de geniş bir okuyucu kitlesine ulaşmıştır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci Bölüm’de: İsmail Hâmi Danişmend’in çocukluğu, gençliği, tahsil hayatı, çalışma hayatı, evlilikleri, şahsiyeti, siyasi hayatı ve vefatı çalışmalarına yer verilmiştir. İkinci Bölüm’de: İsmail Hâmi Bey’in eserleri yayın tarihine göre verilip daha sonra eserlerinin tanıtımları yapılmıştır. Eserlerinden bağımsız olarak makale ve konferansları konularıyla birlikte tarih sırasına göre verilmiştir. Üçüncü Bölüm’de: İsmail Hâmi Bey’in tarihçiliğinden, eserlerinde işlediği konulardan yola çıkarak görüşlerinden ve oluşturduğu eserlerle Türk tarihine olan katkısından bahsedilmiştir.

In This study, the life, Works and historian identity of the İsmail Hâmi Danişmend who has significant contributions on the Turkish history was discussed. İsmal Hâmi, who was born in 1889 in Merzifon, wrote poems, work on language and translations in addition to his Works on Turkish history and culture. Most of his Works were created in 1955 ahter he was acquitted of the Ankara Independence Court where he was charged with “treason”. While creating his Works, he made researches in the Hagia Sophia and Nuru Osmaniye Libraries, the archives of Prime Ministry, Ottoman and Conquest. His Works were not in the form of academic studies but have the characteristics of the traditional histography. In this respect, it has reached a wide audience. The study consist of three parts. In The First Chapter: His childhood, youth, educational background, working life, marriages, personality, ideological background, political life, and death are included. In The Second Chapter: Before the Works of İsmail Hâmi were introduced, it was given in the order of publication date.In addition to his Works, his articles and conferences are presented in chronological order along with their topics. In The Last Chapter: The historian identity of İsmail Hâmi and his contributions to Turkish history was discussed.