Makale Koleksiyonu
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Güncel Gönderiler
Öğe İskilip Tarihçesi ve Kaya Mezarları Üzerine Bir Değerlendirme(HITIT UNIV, 2023) Gündoğdu, Oktay; Gündoğdu, EsraAlthough Iskilip, where different civilizations lived, has a historical background, information about the history of the city is insufficient. The fact that information about the ancient period and old names of Iskilip belongs to other cities causes confusion. This process has started to be accepted as the history of Iskilip by transferring from the sources over time. There are suggestions about the ancient names of the city. (Andrapa, Claudiopolis, Neoklaudiopolis, Tavium, Bloacium, Pejum, etc.) However, it has been determined by field studies that these are different cities. When the cities in the Paphlagonia region were examined on the maps, we came across six important cities. The borders of these cities are known approximately. However, the boundaries of the city, which is designated as “Dadybra”, are not exactly known on the maps. Although the sources have stated that the city referred to as “Dadybra” may be Safranbolu, the data are quite limited. The lack of information about the city of Dadybra does not close the gap we encountered in the history of Iskilip. One of the most basic elements emphasized within the scope of this study is that Iskilip is one of the important cities of the Paphlagonia region. The most concrete sources of this thought are the rock tombs. Historical artifacts should be examined in order to eliminate the deficiency in the history of the city. In addition, we think that the first settlements were Iskilip Castle, Yivlik Hill and its surroundings. Therefore, Iskilip Castle and rock tombs constitute one of the first sources for this region. Iskilip Castle is approximately 100 m from the city level. It is located on the bedrock mass at an altitude. About 15 m. to the south of the castle. There are tombs that go up to the height. It was known that there were five of them in total, but as a result of the studies carried out by the Municipality of Iskilip in 1995, the D rock tomb was unearthed. This tomb, which has not been evaluated in any scientific study until today, has been examined in all its details. However, the measurements of the rock tombs, which we call A-B-C-E-F, were taken and their drawings were made. The Eros relief found on the pediment of the A rock tomb was unearthed for the first time in this study. One of the important data of this study is the records of travelers. It is also important to determine the damages on the rock tombs and to offer restoration proposals. It is especially important for breaking the columns in tombs B and C and determining how they were originally. The pediment of tomb E, which is a unique example, was compared with different rock tombs and its style was tried to be determined. As a result, the tombs are dated to the Late Hellenistic-Roman Period.Öğe 19. Yüzyıla Ait Kayıp Âyinleri Muhtevi Bir Mecmua İncelemesi -Millet Kütüphanesi Ali Emiri Koleksiyonu AEMNZ758 Numaralı Âyin Mecmuası-(HITIT UNIV, 2023) Dinç, Sema; Coşgun, GökhanMecmuas are works consisting of poems that were called notebooks before the 15th century and later divided into various types over the centuries. Na’ts, mi‘raciyes, rituals, hymns and kaside can be counted among the religious types of mecmuas. In addition, it has been witnessed that religious works are written from time to time in song mecmuas. Considering the mecmuas as a historical document corresponds to a close period of time. Considering the writing purposes of the mecmuas, this situation is based on many plausible reasons. When considered in the context of history of Islamic music (?), one of these reasons is that the mecmuas contain works that take the pulse of the period. However, the fact that these works were written for the notables of the palace are also seen as important records about the musical works performed in the Ottoman palaces. At the same time, the feature of making it easier to remember the works with long lyrics in the human memory is one of the issues that reveal the importance of the mecmuas. Although the author of the Ayin Mecmua numbered AEMNZ758 in the Ali Emiri Collection of the Millet Library, which we will examine, is not known, it is a mecmua that can be considered early for exclusive mecmuas that contain 26 rites and include two rites that are thought to be lost. However, after the rites, there is a section consisting of a speech, 10 ghazals and a stanza. 7 of the gazelles are in Persian and 3 of them are in Ottoman Turkish. Although the author of this 59- leaf journal is unknown, it seems likely that it was written between 1844 and 1870, according to our determinations. It is obvious that the journal, which is the subject of our study, is close to other mecmuas in terms of content. However, there are a few elements that make this mecmua stand out at the point of examination. The first is that its historical interval coincides with the period when ritual collections began to become widespread at a time when ritual compositions were intensified. Another is the lyrics of Şeyda Hafiz Abdürrahim Dede’s Hicazeyn ritual, which is thought to be lost, and the Isfahan ritual, which is thought to be forgotten, by Hammamizade İsmail Dede Efendi. However, the fact that some rites include pitch names and a large number of metrical cycles information draws attention as elements that shed light on the compositions. Comparison of the mecmua was made from Heper’s work named “Mevlevi Ayinleri”, and comparisons were made especially over Şeyh Galib’s mecmua. In the comparison, it was observed that the lyrics of many rites were exactly the same. However, there are some conflicts in the rites such as the change of the name of the maqam, the lack or excess of the lyrics or the changes in the lyrics. In addition to this, it is thought that this mecmua, in which we come across other information about the dating of Nakşi Efendi’s Şedaraban Ayin, will also give an idea to other studies with these aspects. In addition to including this information comparatively, the suitability of the changes to the text was also evaluated. Two of the elements that make the mecmua perhaps the most important are the lyrics of the Hicazeyn and Isfahan rites in this manuscript. As far as we can determine, the lyrics of the Hicazeyn ritual is a work that has rarely been found in mecmuas, but has not been the subject of an academic study until now. It has been determined that the aforementioned rite was added to the mecmua we have later. In this study, the entire lyrics of the Hicazeyn rite are included in a comparative way from two works, as it is also found in the rite mecmua number 572 in the Istanbul University Rare Works Library. Although it is stated that the Isfahan ritual has been forgotten in many sources, it has been seen that it has been found in some records as a result of recent mecmua research. However, a part of this rite has been written in a short research article, and for the first time in this study, it is discussed in a way that includes all of it together with the chanting expressions. Considering the aims and general characteristics of the mecmuas, which were waiting to be brought to light on the occasion of the aspects that shed light on the period, a portrait of a period was tried to be revealed with this mecmua.Öğe İslam Tarihinde Tıp Bilgisinin Ortaya Çıkışına Dair Değerlendirmeler: İbn Ebû Usaybia Örneği(2021) Gençel Efe, Zehraİslam tıp tarihinin önemli âlimlerinden İbn Ebû Usaybia, bu döneme ulaşmış yegâne eseri olan Uyûnü’l-enbâ fî tabakâti’l-etıbba adlı eserinde, tıp bilgisinin oluşumuna dair ilk yazılı nakillerden bugüne kadar olan serüvenini ele almıştır. Bu bilginin ilk defa hangi bölgede ve ne şekilde ortaya çıktığına dair rivayetlere yer verdiği eserinde, Eflâtun, Aristo, Fârâbî, İbn Sînâ, Kindî, Sühreverdî el-Maktûl ve İbn Rüşd gibi filozoflar ile ünlü kelamcılara da yer vermektedir. Hintli, Grek, Romalı, Süryânî ve Müslüman hekimlerinin hayatlarını ve tıbba katkılarını ayrıntılarıyla ele aldığı bu eserin bir bölümünde tıp bilgisinin nerede ve nasıl ortaya çıktığını zengin örneklerle tartışmaktadır. Müellifin eserinde yer verdiği, tıp ilminin var oluşuyla ilgili görüşleri öncelikle iki ana kısma ayrılır: Tıp bilgisinin ezeli olduğunu kabul edenler ve sonradan ortaya çıktığını ileri sürenler. Öncelikle bu temel konular üzerinde durmaktadır. Daha sonraki tartışmaları ve verdiği örnekleri ise bu ilmin sonradan ortaya çıktığı görüşü üzerinden sürdürmektedir. Müellif eserin bu bölümünde, klasik epistemolojide bilginin kaynakları arasında yer alan algı ve tecrübeyi çeşitli örneklerle ön plana çıkarır. Yine bilgi kaynaklarının araçları arasında yer alan algı, akıl, bellek, tanıklık, içe bakış ve bilinç çeşitli örneklerle desteklemektedir. İbn Ebû Usaybia bu araçların hemen hemen hepsine bu dönemlerden tek tek örnekler vererek değinmiştir. Müellifin bilgi konusundaki daha öncekilere ait örnekleri daha çok rivayet etme ve kendi zamanındaki örneklerle karşılaştırma şeklindedir. Çalışmamızda, müellifin verdiği örnekleri, epistemoloji ve bilginin tasnifi konusunda yapılmış modern çalışmalara göre tasnif ederek değerlendirme yoluna gittik. Modern çalışmalardaki tasniflere göre yeterli rivayet bulunmamakla birlikte, bazı tür bilgilerde çok sayıda örnek bulunduğu görülmektedir. Yunanlı hekimlerin ve kendi dönemine kadar kaleme alınmış olan eserlerin hemen hepsinin içerdiği örnekleri işlemiş olması, eserin bu bölümünü çok zenginleştirmiştir. Müellifin bilginin kaynağına dair aktardığı bu örnekler, tıbbın bugünkü geldiği noktayı idrak etmek açısından büyük önem taşımaktadır.Öğe Halk Edebiyatında Taşlama: Yazıcı Murtaza Örneği(2021) Kiraz, Seydi; Demir, MustafaYazıcı Murtaza 18. yüzyılda yaşamış Kayserili bir âşıktır. Hayatı hakkında kaynaklarda bilgi bulunmamaktadır. Müellifin Ankara Milli Kütüphane’de 06 Mil Yz A 2428 ve 06 Mil Yz. A. 4277/2 demirbaş numarası ile kayıtlı iki eseri vardır. Şair hakkında tespit edilen bilgiler bu yazmalar üzerinde yapılan çalışmalardan elde edilmiştir. Bir cizyedar kâtibi olan Yazıcı, vazifesi gereği Anadolu’dan Balkanlar’a Balkanlar’dan Basra’ya kadar uzanan geniş bir coğrafyayı gezen bir seyyahtır. Kâtipliğinin yanı sıra bir dönem müezzin ve muallim olarak görev yapmıştır. Bu çalışmada Yazıcı’nın Milli Kütüphane’de 06 Mil Yz A 2428 demirbaş numaralı eserindeki taşlamalar ele alınmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde Türk edebiyatında eleştiriye dayalı türler açıklanmış, ikinci bölümünde de Yazıcı Murtaza’nın hayatı ve eserleri ile ilgili bilgiler verilmiş, üçüncü bölümünde ise Yazıcı Murtaza’nın taşlamaları; dil, üslup ve muhteva açısından incelenmiştir. Dördüncü bölümde de çalışmada kullanılan taşlamalar metin olarak verilmiştir. Şair bu taşlamalarda, toplumun genelinde ve memleketi Kayseri’de gördüğü olumsuzlukları anlatmıştır. Taşlamalarda dönemin siyasî, sosyal ve dinî atmosferi nükteli bazen de argoya varan söyleyişlerle dile getirilmiştir.Öğe Fethî’nin manzum Menâzil-i Hacc’ı(2020) Kiraz, SeydiHac literatürü arasında bulunan türlerden biri de menâzil-i hac olarak adlandırılan eserlerdir. Bu tür eserlerin yazılma amacı, hac güzergahları ve bu güzergahlarda bulunan menziller hakkında izlenimleri paylaşmak, bilgi vermektir. Öğretme, açıklama yönteminin açıkça görüldüğü bu tarz eserlerde, edebî kaygı geri plandadır. Bu eserlerde konaklama mekânlarının coğrafî, tarihî ve dinî özellikleri kimi zaman muhtasar kimi zaman mufassal bir şekilde anlatılır. Şairler, hacı adaylarını konaklar hakkında aydınlatırken samimi bir üslubu, yalın bir anlatımı tercih eder. Klasik Türk edebiyatı sahasında manzum-mensur birçok menâzil-i hac yazılmıştır. Manzum olarak telif edilen metinlerden biri de Fethî mahlaslı bir şaire ait Menâzil-i Hac adlı eserdir. Mesnevi nazım biçimiyle yazılan ve 153 beyitten meydana gelen eser, tipik muhtasar bir menâzil-i hac özelliği göstermektedir. Başta şuara tezkireleri olmak üzere birçok kaynak incelemesine rağmen şaire ait bir bilgiye rastlanmamıştır. Eserin imlasından şairin 19. yy.da yaşadığı sanılmaktadır. Katalog ve çalışmalarda, Fethî’den sehven “Hakkî” olarak söz edilmiştir. Bu çalışmada hac literatürü hakkında genel bir bilgi verildikten sonra eserden hareketle müellifi, Fethî mahlaslı şairler, Menâzil-i Hacc’ın muhteva ve şekil unsurları ile dil ve üslubu hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmanın sonunda eserin transkripsiyonlu metni takdim edilmiştir.Öğe Şehzâde Korkud’un Etkisinde Kaldığı Bazı Şairler ve Gazelleri(2020) Kiraz, SeydiBu çalışmada Şehzade Korkud’un şiirinin gelişmesinde etkisi olan bazı şairler üzerinde duruldu. Bu şairler, tespit edilirken Şehzade’nin Dîvânçe’si, özellikle Da?vetü’n-nefsi’t-tâliha ile’l-a?mâli’s-sâliha adlı Arapça mensur eserinden yararlanıldı. Bu eserde 4’ü Arapça, 13’ü Farsça ve 18’i Türkçe olmak üzere toplamda 35 gazele yer verilmiştir. Arapça yazılan şiirlerin 2’si İbni Fârız’a aittir. Diğer 2 şiir, mahlası belirlenemeyen şairlere aittir. Farsça şiirlerin 3’ü Mevlânâ Celâleddin Rûmî, 3’ü Şeyh Muhammed Horasanî el-Marûf bi’l-Mağribî, 3’ü Şeyh Hüsynî, 2’si Feridüddin Attâr, 2’si de Hoca İmadüddin tarafından yazılmıştır. Türkçe şiirlerin 8’i Şehzade Korkud’a, 3’ü Şeyh Abdülkerim’e, 2’si Şeyh Hakikî Baba Yusuf’a, 2’si mahlası bulunmayan şairlere, 1’i Yunus Emre’ye, 1’i Mevlânâ Kırımî’ye, 1’i Baba Sultan’a aittir. Bu çalışmada, Da?vetü’n-nefs’teki Türkçe gazeller ve şairler hakkında bilgi verilmiş ve kısa değerlendirmeler yapılmıştır. Şehzade Korkud’un şiirleri dahil olmak üzere bu eserdeki Türkçe şiirlerin transkripsiyonu yapılarak metin kurulmuştur. Makalenin Şehzade Korkud’un şiirini besleyen şairlerin tanınmasına katkı sağlayacağı beklenmektedir.Öğe İslam Tarihi’nde 'Esmâu Resulillah (Resulullah’ın İsim ve Künyeleri)' Geleneği ve İbn Fâris’in Esmâü Resulillah ve Meânîhâ Adlı Risalesi(2019) Gençel Efe, ZehraResulullah’ın isimleri konusuna birçok hadis ve siyer kitabında yer verilmesinin yanında, şemail kitaplarında bu konuya has bölümlerin ayrıldığı görülmektedir. Bu bölümlerin yanında, Esmâ-i Hüsnâ’da olduğu gibi, Resulullah’ın isimleri için de müstakil eserler yazılmıştır. Esmâ-i Resulullah konusunda yazılan en önemli eserlerden birisi Kûfe dil mektebine mensup dil ve edebiyat âlimi İbn Fâris’in (ö. 395-1004) “Esmâü Resulillah ve Meânîhâ” adlı risalesidir. Bu risalede, Resulullah’ın isimlerinin senetlerine ve bu isimlerin kelime anlamlarına ayrıntılı bir şekilde yer verilmiştir. Çalışmamızda bu risale tercüme ve tahkik edilmiştir. Risale’de Resulullah’ın meşhur isimleri verilmiştir. Bu eserde Resulullah’ın meşhur isimleri, sözlük manası ve Resulullah’a verilmesi sebeplerine değinilmiştir. Ayrıca Kur’anı Kerim ve hadislerden kaynak verilerek, Resulullah’ı temsil etmesi yönünden değerlendirilmiştir. Bunun yanında, sözcüklerin Arap şiirinden örneklerle açıklanması suretiyle konu zenginleştirilmiştir. Eser bu konuda yazılan müstakil eserler arasında ve hicri IV. asırda yapılmış olmasından dolayı önemlidir.Öğe Türk Edebiyatında Şerh Geleneği ve Şârihi Bilinmeyen Bir Yûnus Emre Şerhi(2019) Kiraz, SeydiKur’an’ı ve diğer dinî eserleri, tam ve doğru anlama gayesiyle yazılan metinler, şerh geleneğinin ilk örnekleri olarak kabul edilmiştir. Şerh alanında tarih boyunca bir taraftan dinî ve ilmî şerhler, diğer taraftan edebî şerhler yazılmıştır. Klasik Türk edebiyatı şerh geleneğinde divan, tasavvufî-öğretici mesneviler, lugat, gazel ve kaside şerhlerinin ağırlıkta olduğu görülmüştür. Yûnus Emre, şerh geleneğinde önemli şahsiyetlerden biri olarak kabul edilmiştir. Birçok müellif, onun hayat felsefesinden, dil-üslûp özelliklerinden ve temalarından etkilenmiş, bundan dolayı şiirlerine nazireler yazılmış, gazelleri taklit ve şerh edilmiştir. Araştırmalarımız neticesinde, Yûnus’un şârihi tespit edilemeyen, muhtemelen XVIII. ya da XIX. yüzyılda yazılmış olan yeni ve farklı bir şerhi bulunmuştur. Bu çalışmada Yûnus’un “Söylememek harcısı söylemegün hâsıdur / Söylemeklik harcısı gönüllerün pâsıdur” matlaıyla başlayan dokuz beyitli bu şiir şerhi incelenmiş ve şerhin transkripsiyonlu hâli verilmiştir. Yanı sıra şerh kavramı, literatürü ve geleneği; Yûnus Emre’nin diğer şiir şerhleri ve bunların şârihleri hakkında bilgi verilmiştir.Öğe Lutfî Mahlaslı Bilinmeyen Bir Şairin Divanı Ve Divanındaki Tasavvufi Istılahlar(2018) Kiraz, SeydiAli Lutfî, XIX. yüzyılda yaşayan şairlerden biridir. Şair hakkında bir bilgi bulunamadı. Bu çalışmada, temel kaynaklar gözden geçirildi ve Lutfî mahlaslı şairlerin tespiti yapıldı. Bu araştırma sonunda Ali Lutfî’nin bunlardan farklı bir şair olduğu tespit edildi. Bu çalışmada, Lutfî’nin Divan’ı tanıtıldı ve Divan’ındaki başlıca tasavvufî ıstılahlar, kısaca açıklandı. Bu makaleyi önemli yapan husus, Lutfî ve Divan’ı hakkında yapılan ilk çalışma olmasıdır. Şair hakkında verilen bilgilerin kaynağı, şairin Divan’ıdır. Lutfî’nin bilinen tek eseri de bu Divan’dır. Divan’da 163 gazel, 8 muhammes, 4 mesnevi ve 1 müseddes bulunmaktadır. Şair, Lutfî mahlasını kullanmıştır. Yazmanın tek nüshasına ulaşıldı. Dijital nüshası temin edilen Divan, 52 varaktır. Divan, Süleymaniye Kütüphanesi, H. Şemsi F. Güneren Bölümü, nr. 69’da kayıtlıdır. Lutfî, Kâdirî ve Halvetî tarikatlarına bağlı mutasavvıf bir şairdir. Bu tarikatların kurucu ve temsilcileri olan Abdulkâdir Geylanî, Seyyid Yahya Şirvanî, Şemseddin Sivasî ve ve şairin şeyhi olan Sivasî Hacı Ahmed hakkında yazılan methiyeler dikkat çekmektedir. Müellifin mutasavvıf olması, Divan’ı tasavvufî terminoloji bakımından zenginleştirmiştir.Öğe Enverî-i Erzinc?n? ve Mevlûd-i Şerîf’i(Cumhuriyet Univ, Fac Theology, 2019) Kiraz, SeydiMany mawlids (mawlid al-nab?) have been written as a reflection of the love for the prophet Muhammad. Süleym?n Çelebi’s (d. 825/1422) Wasila al-nac?t, has been seen as the founding work in Turkish literature in this category. The effect of Wasila al-nac?t has continued for centuries, and inspired many other mawlids. One of them is Enver? Erzinc?n?’s work named Mawl?d al-shar?f (Sumbul al-gulz?r al-kal?m al-kad?m). In literature tradition, mawlids are written in masnaw? in verse form, Mawl?d al-shar?f was written in style. ode. In this respect, the work can be seen as an exception between the other ones. Another remarkable aspect of the work is the similarity between the two stories in Nasib? al-mawlid which is estimated to be written in XV. or XVI. century. Until now, no academic work has been done about Mawl?d al-shar?f. The sources that provide information about Mawl?d al-shar?f report about, two copies, one in Çorum Hasanpasha Manuscript Library (Çorum Hasanpaşa Yazma Eserler Kütüphanesi) and the other in Kastamonu Manuscript Library (Kastamonu Yazma Eserler Kütüphanesi). Research showed that the copy in Kastamonu was in fact another copy of Wasila al-nac?t another copy of Mawl?d al-shar?f was also found in the Çorum Hasanpasha Manuscript Library (Çorum Hasanpaşa Yazma Eserler Kütüphanesi). The number of couplets of Mawl?d al-shar?f has increased to 202 with the finding of the second copy. About the author of the work that is approximatly written in the XVII. or XVIII. century no information could be found. This study, introduces the Mawl?d al-shar?f and its authors, compares it with Wasila al-nac?t and presents an critical analysis of the text.Öğe Haçlı Seferlerinde Menbic(Hitit Üniversitesi, 2018) Karakuş, NadirTarihi Asurlulara dayanan Menbic, Fırat nehrinin batısında önemli bir yol güzergâhındadır. Tarihte önemli medeniyetlere ve hanedanlara ev sahipliği yapan şehir, Haçlılar 1098’de bölgeye geldikten sonra pek çok acı yaşamış ve Müslüman yöneticiler arasındaki ayrılıklara şahit olmuş, hatta bunların müsebbibi olmuştur. Antakya’nın Haçlılar tarafından ele geçirilmesinde birbirleri ile rekabet halindeki Müslüman emirlerin de büyük rolü vardı. Bu ayrılığa Menbic yöneticisi de katılmış, daha sonra bu muhalifliğini sürdürmüştür. Haçlıların korkulu rüyası olan Belek, çıkan bir isyanı bastırmak için geldiği Menbic önlerinde atılan bir okla öldürülmüştü. Bu ölüm, muhasara edilen Sûr şehrinin Haçlıların eline geçmesini sağlamış, onların buradan deniz yolu ile Avrupa’dan yardım almalarını ve bölgede daha rahat tutunmalarını sağlamıştı. İmadeddin Zengî döneminde huzura erişen Menbic, daha sonra bölgede hâkimiyet kuran Nûreddin ve Selahaddin’e de sorun çıkarmaya devam etmişti. Mısır ve Kuzey Suriye’deki işleri ile ilgilenen Nûreddin, bir de Menbic’deki isyanla uğraşmak zorunda kalmıştı. Selahaddin ise, Haçlılar ve Halep’teki muhaliflerine karşı mücadele ederken Menbic’in asî yöneticisi ile de uğraşıyor, diğer olaylara zamanında müdahale edemiyordu. Bu gelişmeler de Haçlıların işine yarıyor, onların yağma ve talanlarını devam ettirmelerine imkân sağlıyordu. Menbic, muhalif ve asi olduğu kadar, önemli olayların da cereyan ettiği mühim bir durak idi.Öğe Bir İslam ilimleri klasiği olarak eş-Şehristânî’nin el-Milel ve’n-Nihal’i üzerine düşünceler(Hitit Üniversitesi, 2008) Karaman, RamazanEl-Milel ve’n-Nihal, XI-XII. Yüzyıl bilginlerinden Şehristânî’nin eseridir. Gerek kendi döneminde ve gerekse ondan sonraki dönemlerde ilmî çevrelerde geniş yankılar uyandırmıştır. Bu makâlede amacımız, söz konusu eserin, İslam dünyasında, Dinler ve Mezhepler Tarihi bakımından meşhur olduğu kadar, İslam toplumlarının tarihi seyri içinde gelişen olayları konu edinmesi ve açıklaması bakımından öncelikle, İslam Tarihi olmak üzere, İslam dünyasında gelişen Kelam, İslâm Felsefesi, Din Sosyolojisi vs. İslâm ilimleri için vazgeçilmez bir kaynak olması sebebiyle önemli bir İslam klasiği olduğunu belirtmektir.Öğe Anadolu’da Nevruz kutlamaları(Hitit Üniversitesi, 2008) Karaman, RamazanTürk Dünyası’nın birlik ve beraberliğinde etkili olan Nevruz, Milli Kültür’ ün temel unsurlarından birisidir. Nevruz, Türkiye’de ve diğer Türk Toplulukları’nda bütün Türkler’ in bayramı olarak kutlanmaktadır. Bunun sonucu olarak, Orta Asya’dan Kazak, Kırgız, Türkmen, Özbek,Tatar bütün Türk topluluklarından, Anadolu Türkleri, Azerbaycan Türkleri ve Balkan Türkleri Nevruz geleneğini canlı olarak günümüze kadar yaşatmışlardır. Nevruz’ un bir şenlik, bir bayram havası içinde kutlanmasıyla ilgili geleneğin şekli hakkında pek fazla bilgimiz yoktur. Bazı seyahat kitaplarıyla hatıra türü eserlerde görülebilen bilgiler, dünün bu en büyük bayramı hakkındaki bilgi eksikliğimizi giderebilecek durumda değildir. Bu sebeple bulunabilen küçük bilgilerin, bu bilgilere kaynaklık edecek olan belgelerin ve hatıraların iyi değerlendirilmesi gerekirÖğe Ankara Vilayet Salnâmelerine göre Osmanlı’nın son döneminde Çorum(Hitit Üniversitesi, 2007) Söylemez, M. MahfuzSalnâme yıllık hadiseleri anlatan eserlere verilen addır. Osmanlının son döneminde her vilayete ait yılda bir adet salnâme çıkarılmaktaydı. Düzenli olarak çıkarılamayan bu salnâmelerde vilayet ve oraya bağlı olan sancak, kazâ ve nahiyeler hakkında bilgiler verilirdi. Osmanlının son döneminde sancak olan Çorum, Ankara vilayetine bağlıydı. Dolayısıyla bu sancak ile ilgili bilgiler Ankara Vilayet salnâmelerinde mevcuttur. Bu bilgiler Çorum’un idari, fiziki, demoğrafik, ekonomik, ilmî ve kültürel hayatını tanımamıza katkı sağlamaktadır.Öğe İlahiyat fakültesi öğrencilerinin Türk din mûsikîsi alanında derse giren kadın öğretim elemanları hakkındaki tutumları (Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi örneği)(Hitit Üniversitesi, 2018) Dinç, SemaÇalışmamızda, İlahiyat Fakülteleri’nde Türk Din Mûsikîsi alanında derse giren kadın öğretim elemanlarının öğrencilerin nezdinde dersin seçilmesi cihetindeki rolü başta olmak üzere, bu dersin kadın ve ya erkek öğretim elemanı tarafından veriliyor olması ile ilgili görüşleri, kadın öğretim elemanının İlahiyat Fakültesi mezunu olup olmamasının Dînî Mûsikî dersinin seçilmesindeki etkisi gibi birtakım konu başlıkları ele alınacaktır. Bu alanda çalışan kadın öğretim elemanı sayısının ülkemizdeki tüm İlahiyat ve İslâmî İlimler Fakülteleri’nde 10’u bulmaması ve bu öğretim elemanlarından yalnızca 3’ünün derse girebilecek unvana sahip olması, bu çalışmayı yapmamızda önemli bir etken olmuştur. Bu araştırmada, Türk Din Mûsikî Anabilim Dalı’nda bir kadın ve bir erkek öğretim elemanının bulunduğu Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ndeki belli sayıda öğrenci üzerinde bir anket çalışması yapılmış ve bunun sonuçları çalışmamızın konu başlıkları bağlamında değerlendirilmiştir.Öğe Türk Ahi Teşkilatının işleyişi ve Çorum tarihinde ahilik(2014) Karaman, RamazanAhilik Anadolu’da 13. yy’da kurulmuş olan esnaf ve sanatkârlar birliğidir. Ayrıca Ahiler yaptıkları zaviyelerde tüccar ve esnafın ahlaki terbiyesiyle uğraştılar. Ahiler Anadolu sosyal hayatındaki bu hizmetiyle beraber, ihtiyaç durumunda gazalara ve memleket savunmasına da katıldılar. Anadolu’da ahiliğin kurucusu ve halk arasında “Ahi Evren” olarak bilinen Şeyh Nasiruddin Mahmud (Ö.1262)’dur. O, Alaaddin Keykubat’ın desteğiyle Anadolu’da Ahiliği teşkilatlandırmıştır. Ahilik esnaf arasında yaygınlık kazanmıştır. Ahilerin Osmanlı toprakları içerisinde hemen hemen her yerde örgütlendiği bir gerçektir. Bunun nedeni ise Ahiliğin çok güçlü bir teşkilat yapısına sahip olmasıdır. Yerleşme birimlerinde her sanat kolu için ayrı birlikler kurulmuştu. Bir meslekte ayrı birlikler meydana getirecek kadar esnaf ve sanatkârın bulunmadığı yerleşme merkezlerinde birbirine yakın meslek mensupları aynı birlikte toplanırdı. Kaynaklar, Ahi Evren’in Ahi Teşkilatını Kırşehir’de kurduğunu bildirmekteler. Biz bu tebliğimizde, Ahi Teşkilatının ilk olarak Kayseri’de kurulmuş olduğunu açıklamaya çalıştık. Ahiler’in Anadolu’da yer yer kurdukları müesseseler arasında Çorum, İskilip, Osmancık çevresinde de bir çok vakıfları, teşkilatı vardır. Çorum ve havalisinde eser bırakmış, hayır işleri yapmış bazı Ahiler’in ve Çorum’da Ahilik faaliyetleri hakkında bilgiler ortaya koymaya gayret ettik.Öğe Süleyman Giryânî'nin On İki İmam Menâkıbnâmesi(Asos Eğitim Bilişim Danışmanlık / Akademik İletişim, 2017-08-15) Kiraz, SeydiAllah dostlarının sıra dışı hayatları, olağanüstü hallerinin anlatıldığı eserlere menâkıbnâme denir. Hadîs kitaplarındaki sahabe fazîletlerinin anlatıldığı Kitâbü’l-Menâkıb bölümleri bu türün ilk örnekleri olarak kabul edilmiştir. Türklerin İslâmiyet’e girmesi ve tasavvufun Türklerin arasında hızla yayılmasıyla Türk İslâm edebiyatı sahasında menâkıbnâme türü içinde değerlendirilebilecek birçok eser te’lif edilmiştir. XIX. yüzyılın ikinci yarısı ile XX. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşayan Süleyman Giryânî, manzûm menâkıbnâme alanında eser veren divan edebiyatının son dönem şairlerinden biri olarak değerlendirilebilir. Şairin “Eimme-i İsnâ Aşer Menâkıb Hâllerinden Bir Şemme Beyân Olunur” başlığını taşıyan bu eserinde On İki İmam’ın isim, lakap ve unvanları; anne-baba adları; kerâmetleri, nerede, nasıl yaşadıkları; kaç yaşında, kim tarafından şehit edildikleri ve na’şlarının bulunduğu mekânlar anlatılmıştır. Eimme-i İsnâ Aşer Menâkıbnâmesi’nde coşkun bir Hz. Ali muhabbeti tablosu çizilmiştir. Metinde Âl-i Muhammed muhabbeti hakkındaki âyet-i kerîmeler ve hadîs-i şerîflerin ağırlıkta olduğu görülmüştür. Bu çalışmada öncelikle bir edebî tür olarak menâkıbnâmelerin kaynağı, bu sahada ortaya konulan eserler ile manzûm On İki İmam menkabeleri hakkında genel bir bilgi verilmiştir. Ardından Giryânî’nin hayatı ve edebî yönü üzerinde durularak müellif tanıtılmıştır. Eimme-i İsnâ Aşer Menâkıbnâme’sinin muhtevâ özellikleri sadedinde ana hatlarıyla On İki İmam manzûmeleri mensur olarak özetlenmiş, âyet ve hadîslerin tasbiti yapılarak kaynaklarına ulaşılmaya çalışılmıştır. Tek nüsha halinde tasbit edilen yazmanın şekil husûsiyyetleri hakkında bir değerlendirme yapılmıştır. Son olarak Menâkıbnâme’nin tertip ve vezin özellikleri incelenmiş; metnin büyük bir bölümü transkripsiyonlu haliyle verilmiştir.Öğe Türk İslam Edebiyatında bir peygamber portresi: Hz. İsa(Erzurum Kültür Eğitim Vakfı Yayınevi, 2014-09-15) Kiraz, SeydiHz. İsa, müntesiplerinin sayısı ve hüküm sürdüğü coğrafya bakımından insanlığı derinden etkileyen peygamberlerden biridir. Semavî kaynaklar ışığında Hz. İsa’nın dinî yönünü inceleyen birçok kitap ve makale yazılmasına rağmen onun şiirimizdeki yansımaları üzerinde yeterince durulmamıştır. Bu makalede İncil, Kur’an ve hadislerde Hz. İsa algısına kısaca değinildikten sonra onun edebî cephesi incelenecektir. Türk İslam edebiyatı manzum eserlerinde Hz. İsa ile ilgili edebî unsurlar ve kıssalar tespit edilerek onun bu metinlerdeki mahiyeti ve vasıfları öne çıkarılacaktır. Dizelerde Hz. İsa ile ilgili temalar ve onu anlatan eserlerin kronolojileri göz önünde tutularak bir tasnif yapılacaktır. Bu suretle Hz. İsa’nın şiirimizdeki iz düşümleri ortaya konulacak ve bugüne kadar hakkında toplu olarak bilgi verilmeyen kıssaların muhtevaları hakkında bilgi verilecektir.Öğe Haçlı Seferlerinde üç kadın ve İslâm birliğinin sağlanması(Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2017) Karakuş, NadirHaçlılar'ın Yakındoğu'da başarılı olmalarının en önemli nedeni hiç şüphesiz, Müslümanlar arasındaki bölünmüşlük idi. İslâm birliğini sağlamak için ilk ciddi adımı İmâdüddin Zengî attı. Kazandığı başarıları Urfa'yı Haçlılar'ın elinden alarak, taçlandırdı. Bu girişimleri esnasında Dımaşk'ı da kendisine bağlamaya çalıştı ve şehrin yöneticisinin annesi ile evlendi. Ancak beklenmedik gelişmeler yüzünden şehri alamadı. Ölümüyle yerine geçen oğlu Nureddin de İslâm birliğini sağlama peşinde idi. O da Dımaşk'a hâkim olabilmek için şehrin yöneticisi Üner'in kızı ile evlendi. Haçlılar ile etkin mücadelede bu evliliğin faydalarını gördü. Nureddin'den sonra sahneye çıkan Selahaddin de, bu birliğin önündeki engel Halep ve Musul Zengîleri ile yakınlaşabilmek için, Nureddin'in dul eşi ile evlendi ve bu evliliğin faydalarını III. Haçlı seferlerinde elde etti. İslam aleminde bunlar olurken, Kudüs Kralı da erkek evladı olmadığı için kızını Avrupa'dan davet ettiği bir asil ile evlendirerek, Krallığını devam ettirmeye, bu topraklarda tutunmaya çalışıyordu. Evlilikler, toplumlar ve hanedanlar arasındaki yakınlaşma için İkinci Haçlı Seferi öncesi ve sonrasında oldukça etkin bir rol oynuyordu.Öğe Fezâyî’nin Çihil-nâm-ı Manzûm adlı Havâss-ı Esmâ-i Hüsnâ Mesnevisi(Cumhuriyet Üniversitesi, 2018) Kiraz, SeydiÖz: Türk-İslam edebiyatı, dinî türler bakımından oldukça zengindir. Yapılan araştırmalarda birçok tevhid, münâcât, na?t, mevlid, hilye, hicret-nâme, şefâ?at-nâme, mi?râciye, kısasü’l-enbiyâ, ramazaniye ve esmâ-i hüsnânın yazıldığı görülmüştür. Telif edilen manzum-mensur esmâ-i hüsnâların umumiyetle ya şerhi yapılmış ya da havâssı anlatılmıştır. Çalışmaya bahis konusu olan Çihil-nâm-ı Manzûm adlı eser de havâss-ı esmâ-i hüsnâ olarak yazılmıştır. Müellifi, Fezâyî adında bir şairdir. Kaynaklarda şair hakkında bir bilgiye ulaşılamamıştır. Yazma, XV. yüzyılın son çeyreğinde yazılmıştır. Bundan dolayı şairin XV. yüzyılda yaşadığı tahmin edilmiştir. Bu esere, bir mecmuada rastlanmıştır. Bu mecmuada, şairin Hediyyetü’l-ahbâb, der-Beyân-ı Makâmât-ı Dervîşân, Kitâbü’ş-Şer?iyyetü’l-erbâb ve Gazeliyyât-ı Dervîş Fezâyî adlı dört eseri daha tespit edilmiştir. Yazılan esmâ-i hüsnâlarda genellikle Allah’ın doksan dokuz ismi üzerinde durulmuştur. Bu çalışmada, Allah’ın kırk ismi anlatılmıştır. Ortaya konan metin, Arapça ve Farsça yazılan bazı mensur eserlerin nazma çekilme geleneğinin bir devamı niteliğindedir. Çihil-nâm-ı Manzûm, Arapça mensur olarak yazılan ve Esmâ-i İdrisiyye olarak bilinen Hz. İdris’in yakarışının serbest çevirisi olarak görülebilir. Eserin muhtevasında kırk isim, bunların özellikleri, ne zaman, ne kadar ve nasıl okunması gerektiği anlatılmıştır. Bu çalışmada önce Kur’ân’da, hadiste, Arap, Fars ve Türk edebiyatında esmâ-i hüsnâ konusu hakkında ana hatlarıyla bilgi verilmiştir. Ayrıca eserin müllifi Fezâyî hakkında bilgi verilmiş, Çihil-nâm-ı Manzûm adlı eser tanıtılmış ve metnin transkripsiyonlu hâli verilmiştir
