Dinden uzaklaşmanın psiko-sosyal sebepleri
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2025
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Hitit Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
This thesis aims to examine the psychosocial factors influencing individuals' processes of distancing themselves from religion. Understanding the reasons that lead individuals to move away from religious beliefs, both at the societal and individual levels, is the main goal of this study. By investigating the role of religion and religious beliefs in individuals' lives, this research provides a comprehensive assessment of the personal, social, and psychological dimensions of distancing from religion.
In this context, the study was conducted using qualitative research methods. The data for the research were obtained through in-depth interviews with a total of twenty participants who have experienced distancing from religion. The findings from these interviews were analyzed using the thematic analysis method. This approach enabled the identification of personal, psychological, and social factors contributing to individuals' detachment from religious beliefs, which were then examined in detail.
The study's results reveal that distancing from religion is a multidimensional process influenced by a variety of psychosocial factors. These factors include superficial or rote religious education experienced during childhood and adolescence, the inconsistent behaviors of religious leaders, societal modernization and individualization processes, familial pressures, emotional traumas, and the inability of religion to provide satisfactory answers to existential questions. Furthermore, the coercive presentation of religious practices, the closed and judgmental nature of religious communities, and scientific and philosophical inquiries are highlighted as additional important factors that weaken individuals' religious commitment. These findings underscore that distancing from religion is closely linked to personal, social, and psychological needs as well as environmental influences.
Moreover, the findings show that the process of distancing from religion is rarely a sudden rupture; rather, it typically unfolds through multi-layered stages such as family-based breakdowns, personal questioning, social exclusion, and identity formation. In this respect, the study goes beyond the linear models of religious departure frequently found in the literature and highlights the dynamic nature of the disengagement process. It was also observed that the factors influencing religious disengagement vary across childhood, adolescence, and youth, offering a new contribution to the literature by demonstrating the age-related variability of these causes. Furthermore, the perception of intellectual inadequacy among religious leaders and emotional-psychodynamic ruptures were also found to play a significant role in this process. In this way, the study presents original contributions to the academic field.
Bu tez, bireylerin dinden uzaklaşma süreçlerinde etkili olan psiko-sosyal faktörleri incelemeyi amaçlamaktadır. Toplumsal ve bireysel düzeyde yaşanan değişimlerin ve bireylerin dinî inançlarından uzaklaşmalarına yol açan sebeplerin anlaşılması, bu çalışmanın temel hedefidir. Araştırma, dinin ve dinî inançların bireylerin hayatındaki rolünü inceleyerek, dinden uzaklaşmanın kişisel, sosyal ve psikolojik boyutlarını kapsamlı bir şekilde değerlendirmektedir. Bu bağlamda çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri, dinden uzaklaşma deneyimi yaşamış toplam yirmi katılımcıyla yapılan derinlemesine görüşmeler yoluyla elde edilmiştir. Bu görüşmelerden elde edilen bulgular, tematik analiz yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Bu yöntem sayesinde, bireylerin dinî inançlarından uzaklaşmalarında etkili olan kişisel, psikolojik ve sosyal faktörler belirlenmiş ve bu faktörler detaylı olarak ele alınmıştır. Araştırmanın sonucunda, dinden uzaklaşmanın çok boyutlu bir süreç olduğu ve bu süreci etkileyen çeşitli psiko-sosyal faktörlerin bulunduğu görülmüştür. Çocukluk ve gençlik döneminde maruz kalınan yüzeysel veya ezberci din eğitimi, dinî liderlerin tutarsız davranışları, toplumsal modernleşme ve bireyselleşme süreçleri, ailevi baskılar, duygusal travmalar ve anlam arayışına çözüm sunabilecek dinî çözümler bulunamaması gibi unsurlar bu faktörlerden bazılarıdır. Ayrıca, dinî pratiklerin dayatmacı bir şekilde sunulması, dinî toplulukların kapalı ve yargılayıcı yapıları, bilimsel ve felsefi sorgulamalar, bireylerin dine olan bağlılıklarını zayıflatan diğer önemli faktörler olarak öne çıkmıştır. Tüm bu bulgular, dinden uzaklaşmanın bireysel ve çevresel faktörlerle yakından ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca, araştırma bulguları, dinden uzaklaşma sürecinin çoğunlukla ani bir kopuş değil, aile temelli kırılmalar, bireysel sorgulama, sosyal dışlanma ve kimlik inşası gibi çok katmanlı aşamalardan oluştuğunu göstermektedir. Çalışma, bu yönüyle literatürde sıkça yer alan doğrusal kopuş modellerinin ötesine geçerek, dinden uzaklaşmanın dinamik yapısını ortaya koymuştur. Bununla birlikte, çocukluk, ergenlik ve gençlik dönemlerinde etkili olan sebeplerin farklılaştığı gözlemlenmiş; bu da dinden uzaklaşma sebeplerinin yaşa bağlı değişkenlik gösterdiğini ortaya koyarak literatüre yeni bir katkı sunmuştur. Ayrıca, dinî liderlerin entelektüel yetersizlik algısı ile duygusal psikodinamik kopuş gibi sebeplerin de süreçte belirgin etkisi tespit edilmiştir. Bu yönüyle çalışma, literatüre özgün katkılar sunmaktadır.
Bu tez, bireylerin dinden uzaklaşma süreçlerinde etkili olan psiko-sosyal faktörleri incelemeyi amaçlamaktadır. Toplumsal ve bireysel düzeyde yaşanan değişimlerin ve bireylerin dinî inançlarından uzaklaşmalarına yol açan sebeplerin anlaşılması, bu çalışmanın temel hedefidir. Araştırma, dinin ve dinî inançların bireylerin hayatındaki rolünü inceleyerek, dinden uzaklaşmanın kişisel, sosyal ve psikolojik boyutlarını kapsamlı bir şekilde değerlendirmektedir. Bu bağlamda çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri, dinden uzaklaşma deneyimi yaşamış toplam yirmi katılımcıyla yapılan derinlemesine görüşmeler yoluyla elde edilmiştir. Bu görüşmelerden elde edilen bulgular, tematik analiz yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Bu yöntem sayesinde, bireylerin dinî inançlarından uzaklaşmalarında etkili olan kişisel, psikolojik ve sosyal faktörler belirlenmiş ve bu faktörler detaylı olarak ele alınmıştır. Araştırmanın sonucunda, dinden uzaklaşmanın çok boyutlu bir süreç olduğu ve bu süreci etkileyen çeşitli psiko-sosyal faktörlerin bulunduğu görülmüştür. Çocukluk ve gençlik döneminde maruz kalınan yüzeysel veya ezberci din eğitimi, dinî liderlerin tutarsız davranışları, toplumsal modernleşme ve bireyselleşme süreçleri, ailevi baskılar, duygusal travmalar ve anlam arayışına çözüm sunabilecek dinî çözümler bulunamaması gibi unsurlar bu faktörlerden bazılarıdır. Ayrıca, dinî pratiklerin dayatmacı bir şekilde sunulması, dinî toplulukların kapalı ve yargılayıcı yapıları, bilimsel ve felsefi sorgulamalar, bireylerin dine olan bağlılıklarını zayıflatan diğer önemli faktörler olarak öne çıkmıştır. Tüm bu bulgular, dinden uzaklaşmanın bireysel ve çevresel faktörlerle yakından ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca, araştırma bulguları, dinden uzaklaşma sürecinin çoğunlukla ani bir kopuş değil, aile temelli kırılmalar, bireysel sorgulama, sosyal dışlanma ve kimlik inşası gibi çok katmanlı aşamalardan oluştuğunu göstermektedir. Çalışma, bu yönüyle literatürde sıkça yer alan doğrusal kopuş modellerinin ötesine geçerek, dinden uzaklaşmanın dinamik yapısını ortaya koymuştur. Bununla birlikte, çocukluk, ergenlik ve gençlik dönemlerinde etkili olan sebeplerin farklılaştığı gözlemlenmiş; bu da dinden uzaklaşma sebeplerinin yaşa bağlı değişkenlik gösterdiğini ortaya koyarak literatüre yeni bir katkı sunmuştur. Ayrıca, dinî liderlerin entelektüel yetersizlik algısı ile duygusal psikodinamik kopuş gibi sebeplerin de süreçte belirgin etkisi tespit edilmiştir. Bu yönüyle çalışma, literatüre özgün katkılar sunmaktadır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Dinden Uzaklaşma, Din Psikolojisi, Anlam Arayışı, Dinî Kopuş, PsikoSosyal Etkenler, Religious Disengagement, Psychosocial Factors, Search for Meaning, Conversion, Deconversion
