Sühreverdî'de mantık-metafizik ilişkisi: Hikmetü'l-İşrâk merkezli bir inceleme

Basit Öğe Kaydı
dc.contributor.advisorAkyol, Aygün
dc.contributor.authorBaşaran, Memduh Taha
dc.date.accessioned2025-10-17T09:02:01Z
dc.date.available2025-10-17T09:02:01Z
dc.date.issued2025
dc.departmentHitit Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
dc.description.abstractThe aim of the study is to examine the efforts of the Peripatetic (Meşşai) and Illuminationist (İşrâkî) traditions in establishing Eastern Philosophy/Wisdom of Illumination (Hikmet-i İşrâk) within the context of the demonstrative method (burhan) during the formative period of Islamic philosophy. By focusing on the classification in the foundational Peripatetic tradition, which begins with the discipline of logic (Mantıkiyyat) and extends to natural sciences (Tabiiyyat), mathematics (Riyaziyyat), and metaphysics (İlahiyat), the study aims to rationalize the rational and irrational domains through logical principles—identity and non-contradiction—thereby exposing the inconsistency of fallacies and absurd conclusions. The founder of the Illuminationist tradition, Suhrawardî, in his work Hikmat al-Ishrâq (The Philosophy of Illumination), constructs the relationship between language, thought, and logic and elaborates on this within the framework of principles. After this detailed analysis, he grounds his metaphysical vision, which signifies the advancement of the Peripatetic tradition to a higher level and the establishment of a unique philosophical tradition. In constructing the relationship between God, the universe, and humanity, the study operates on the premise that the truths of reason are related to a domain where their contradiction is inconceivable. By employing the demonstrative method (burhan), it is believed that potential issues arising from dialectical methods (cedel/diyalektik) can be overcome. While investigating the Necessary Existent (Vacibü'l-vücud), which does not depend on any other being for its existence, through the demonstrative method, the study will analyze the problems that may arise from conflicting interpretations of principles across different times, places, and languages in the context of theology and civil sciences. These principles, which ensure the attainment of happiness (tahsilu's-saade), will be examined in terms of rational truth and factual truth.en
dc.description.abstractÇalışmanın amacı İslam felsefesinin teşekkül sürecinde Meşşai ve İşrâkî geleneklerin Doğu Felsefesi/Hikmeti İşrâk kurma çabasını burhan yöntemi bağlamında incelemektir. Kurucu akım olan Meşşailikteki Mantıkiyyat, tabiiyyat, riyaziyyat, ilahiyat şeklindeki tasnifin mantık disipliniyle başlamasıdan hareketle rasyonel ve irrasyonel alanın mantıksal ilkeler –özdeşlik ve çelişmezlik- ile makulleştirilmesiyle safsata ve absürt/saçma çıkarımların tutarsızlığının ortaya konulması hedeflenmektedir. İşraki geleneğin kurucu filozofu Sühreverdî'nin Hikmetü'l-İşrâk adlı eserinde dil-düşünce-mantık ilişkisini kurgulaması ve bunu ilkeler bağlamında ayrıntılı incelemesinin ardından metafizik tasavvurunu temellendirmesi, meşşâî geleneğin bir üst aşamaya taşınması ve kendine has özgün bir felsefi gelenek oluşturduğunun göstergesidir. Tanrı, evren, insan irtibatının kurgulanması noktasında akıl doğrularının çelişiğini düşünmenin imkânsız olduğu alanla ilgili olması gerçeğinde hareketle burhan yöntemini kullanarak cedel/diyalektik yöntemin ortaya çıkaracağı olası sorunların aşılacağı düşünülmektedir. Var olması için bir başka varlığa muhtaç olmayan (Vacibü'l-vucud) rhan yöntemiyle araştırılırken, ilahiyat ve medeni ilimler bağlamında tahsilu's-saade'yi temin edecek ilkelerin ilkelerin farklı zaman ve mekânlarda, farklı dillerde, birbirleriyle çelişen yorumları olmasının ortaya çıkaracağı sorunlar, akıl doğrusu ve olgusal doğru bağlamında analiz edilecektir.tr
dc.description.provenanceSubmitted by İsmail Hakkı Üngan (ihakkiungan@hitit.edu.tr) on 2025-10-17T09:02:01Z No. of bitstreams: 0en
dc.description.provenanceMade available in DSpace on 2025-10-17T09:02:01Z (GMT). No. of bitstreams: 0 Previous issue date: 2025en
dc.identifier.urihttps://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=GfiLRaSbyh9PQ23ZkH3P_A
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/11491/9291
dc.language.isotr
dc.publisherHitit Üniversitesi
dc.relation.urihttps://hdl.handle.net/11491/5952
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccess
dc.subjectİslam Felsefesien_US
dc.subjectMantıken_US
dc.subjectMeşşâîen_US
dc.subjectİşrâken_US
dc.subjectSühreverdîen_US
dc.subjectİslamic Philosophyen_US
dc.subjectLogicen_US
dc.subjectPeripateticen_US
dc.subjectIshrâqen_US
dc.subjectSühreverdîen_US
dc.titleSühreverdî'de mantık-metafizik ilişkisi: Hikmetü'l-İşrâk merkezli bir inceleme
dc.title.alternativeRelationship between logic and metaphysics in Suhrawardi: A study centered on Hikmat al-İshraq
dc.typedoctoralThesis

Dosyalar

Orijinal paket
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Küçük Resim
İsim:
Tam Metin / Full Text
Boyut:
3.2 MB
Biçim:
Adobe Portable Document Format
İndir

Koleksiyon

Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Tez Koleksiyonu